ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ
Αθήνα, 16 Σεπτεμβρίου 2009
Αρ. πρωτ.: 167
Προς κ. Αντώνη Κ. Σαμαρά
Υπουργό Πολιτισμού
Κύριε Υπουργέ,
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την πορεία του ΕΣΠΑ σε σχέση με τα έργα στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς και ιδιαίτερα για τον ρόλο του Υπουργείου Πολιτισμού στο μείζον αυτό χρηματοδοτικό πρόγραμμα.
Αφού το Υπουργείο Πολιτισμού δεν εξασφάλισε τομεακό πρόγραμμα στο ΕΣΠΑ σήμερα αμφισβητείται πλέον εντελώς ο ρόλος του, αφού αγνοείται τόσο από το Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών, όσο και από το σύνολο σχεδόν των Περιφερειών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (Περιφέρειες Ηπείρου, Θεσσαλίας, Στερεάς). Πιο συγκεκριμένα, εξακολουθούν να υφίστανται οι παρακάτω εξαιρετικά σοβαρές εκκρεμότητες:
1. ΘΕΜΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ
Όπως έχει ζητηθεί και με έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΠΟ προς το ΥΠΟΙΟ, ήδη από το Φεβρουάριο 2009, το Υπουργείο Πολιτισμού θεωρεί απαραίτητο, για τις προτάσεις στον Τομέα του Πολιτισμού (κωδικοί 58, 59, 60), οι οποίες υποβάλλονται για ένταξη σε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα να τηρείται η διαδικασία συντονισμού, όπως ίσχυε και κατά την εφαρμογή του Γ΄ Κ.Π.Σ. Είναι δηλαδή απαραίτητο, να ισχύσει και στο ΕΣΠΑ όλη η διαδικασία της διατύπωσης σύμφωνης γνώμης του ΥΠ.ΠΟ., μετά τη θετική αξιολόγηση των Τεχνικών Δελτίων Πράξης από τις κατά τόπους Διαχειριστικές Αρχές. Άλλωστε στις διατάξεις εφαρμογής του ΕΣΠΑ αυτό ήδη προβλέπεται για τους τομείς της Υγείας, της Έρευνας και του Περιβάλλοντος (ΕΣΠΑ 2007-2013 κεφ. 8.1.4 - 8.1.5 - 8.1.6) που πέτυχαν εξαρχής το αυτονόητο!
Είναι δεδομένο πως αν δεν τηρηθεί η διαδικασία της σύμφωνης γνώμης, δεν θα υπάρχει η δυνατότητα πραγματικού συντονισμού και εφαρμογής εθνικής πολιτικής στον τομέα του Πολιτισμού και κινδυνεύει η αποτελεσματική προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.
Η εμπειρία κατά την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων στο πλαίσιο του Γ΄ Κ.Π.Σ. απέδειξε τη μεγάλη χρησιμότητα της εφαρμογής της παραπάνω διαδικασίας. Όχι μόνο δεν προκλήθηκαν καθυστερήσεις, εφόσον τίθεται αποκλειστική προθεσμία για τη διατύπωση της σύμφωνης γνώμης, αλλά, αντίθετα, λειτούργησε θετικά στο πλαίσιο της συνεργασίας του ΥΠ.ΠΟ. με τις Περιφέρειες, ιδιαίτερα σε θέματα νομιμότητας, καταλληλότητας και αρμοδιότητας δυνητικών Τελικών Δικαιούχων, πληρότητας σχετικών αδειοδοτήσεων εκ μέρους του Υπουργείου Πολιτισμού, κ.ο.κ. (π.χ. βυζαντινός ναός Αγ. Γεωργίου Αρμά στην Εύβοια, Ι.Ν. Σωτήρος (Κοττάκη) στην Πλάκα, Πλατεία Αριστοτέλους Θεσσαλονίκης, κ.α.).
Για το θέμα αυτό επανειλημμένως υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΟΙΟ έχουν υποστηρίξει ότι μπορεί να λυθεί μόνον με παρέμβαση του ίδιου του Υπουργού προς τον Υπουργό Οικονομικών.
2. ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
Ως συνέχεια των ανωτέρω, ελάχιστες είναι οι Περιφέρειες που ακολούθησαν τις σχετικές υποδείξεις του Υπουργείου κατά την έκδοση των Ανοιχτών Προσκλήσεων για την υποβολή προτάσεων. Υπάρχει μάλιστα το παράδειγμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, η οποία δημοσίευσε Πρόσκληση στις 03.07.09 που καλούσε ως τελικούς δικαιούχους μόνον την Ιερά Κοινότητα και τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους. Το σχέδιο της πρόσκλησης δεν εστάλη στο ΥΠΠΟ για σχετική γνωμοδότηση. Η πρόσκληση που τελικά δημοσιεύθηκε δεν είναι σύμφωνη με την ισχύουσα νομοθεσία και το Σύνταγμα, παρ΄ όλο που αφορά στα μείζονος ιστορικής και αρχαιολογικής σημασίας μνημεία του Αγίου Όρους.
Σχετικό έγγραφο με τις αντιρρήσεις του Υπουργείου εκκρεμεί από 1.9.09 προς υπογραφή από την πολιτική ηγεσία, με τελική υπογραφή αυτή του Υπουργού Πολιτισμού.
3. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΥΠ.ΠΟ. ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΕΙΣΕΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ
Μέχρι σήμερα έχουν δημοσιευθεί 13 Προσκλήσεις Περιφερειών και δεν έχει κατατεθεί ούτε ένα Τεχνικό Δελτίο Πράξης από φορέα του Υπουργείου !
Παραμένει σε εκκρεμότητα η τελική έγκριση της πλειονότητας των μελετών ωρίμανσης που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ , καθώς και η τεχνική υποστήριξη των φορέων μας, που έχει σταματήσει από τον Ιούνιο 2009, με τη λήξη της σύμβασης του Τεχνικού Συμβούλου.
4. ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Μέχρι σήμερα έχει εκδοθεί ΚΥΑ μόνον για την εκχώρηση 25 εκατ. € από το Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας.
Δεν έχει προχωρήσει η παραχώρηση ποσού 157 εκ. € από το Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα», ούτε η σχετική εκχώρηση από το Ε.Π. «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση».
Με το ζήτημα των εκχωρήσεων συνδέεται άμεσα το θέμα της χρηματοδότησης των δράσεων πολιτισμού.
Στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ όλα τα έργα πολιτισμού, πλην αυτών του ΠΕΠ Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, χρηματοδοτήθηκαν μέσω της ΣΑΕ014/3 του Υπουργείου Πολιτισμού. Έτσι, και όπως επιβεβαιώθηκε από τα πράγματα, επετεύχθη η αποτελεσματική παρακολούθηση και πλήρης εποπτεία της οικονομικής διαχείρισης και πορείας των έργων αυτών.
Κατά την άποψή μας το ίδιο θα πρέπει να ισχύσει και στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, αλλά προς το παρόν ούτε αυτό το θέμα έχει διευθετηθεί.
Κύριε Υπουργέ, είναι σαφές από τα παραπάνω, ότι χρειάζεται μια πολύ πιο δυναμική διεκδίκηση όλων όσων θεσμικά ανήκουν στις αρμοδιότητες του Υπουργείου, καθώς ορισμένοι εσκεμμένα και κατ’ επανάληψη αγνοούν. Μόνον η άμεση ανταπόκρισή σας μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην ορθή εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου, προκειμένου να αποφευχθούν παρανοήσεις και λάθη σε αυτή την κρίσιμη περίοδο εκκίνησης του ΕΣΠΑ.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων,
Ο Πρόεδρος Αθήνα, 16 Σεπτεμβρίου 2009
Αρ. πρωτ.: 167
Προς κ. Αντώνη Κ. Σαμαρά
Υπουργό Πολιτισμού
Κύριε Υπουργέ,
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την πορεία του ΕΣΠΑ σε σχέση με τα έργα στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς και ιδιαίτερα για τον ρόλο του Υπουργείου Πολιτισμού στο μείζον αυτό χρηματοδοτικό πρόγραμμα.
Αφού το Υπουργείο Πολιτισμού δεν εξασφάλισε τομεακό πρόγραμμα στο ΕΣΠΑ σήμερα αμφισβητείται πλέον εντελώς ο ρόλος του, αφού αγνοείται τόσο από το Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών, όσο και από το σύνολο σχεδόν των Περιφερειών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (Περιφέρειες Ηπείρου, Θεσσαλίας, Στερεάς). Πιο συγκεκριμένα, εξακολουθούν να υφίστανται οι παρακάτω εξαιρετικά σοβαρές εκκρεμότητες:
1. ΘΕΜΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ
Όπως έχει ζητηθεί και με έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΠΟ προς το ΥΠΟΙΟ, ήδη από το Φεβρουάριο 2009, το Υπουργείο Πολιτισμού θεωρεί απαραίτητο, για τις προτάσεις στον Τομέα του Πολιτισμού (κωδικοί 58, 59, 60), οι οποίες υποβάλλονται για ένταξη σε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα να τηρείται η διαδικασία συντονισμού, όπως ίσχυε και κατά την εφαρμογή του Γ΄ Κ.Π.Σ. Είναι δηλαδή απαραίτητο, να ισχύσει και στο ΕΣΠΑ όλη η διαδικασία της διατύπωσης σύμφωνης γνώμης του ΥΠ.ΠΟ., μετά τη θετική αξιολόγηση των Τεχνικών Δελτίων Πράξης από τις κατά τόπους Διαχειριστικές Αρχές. Άλλωστε στις διατάξεις εφαρμογής του ΕΣΠΑ αυτό ήδη προβλέπεται για τους τομείς της Υγείας, της Έρευνας και του Περιβάλλοντος (ΕΣΠΑ 2007-2013 κεφ. 8.1.4 - 8.1.5 - 8.1.6) που πέτυχαν εξαρχής το αυτονόητο!
Είναι δεδομένο πως αν δεν τηρηθεί η διαδικασία της σύμφωνης γνώμης, δεν θα υπάρχει η δυνατότητα πραγματικού συντονισμού και εφαρμογής εθνικής πολιτικής στον τομέα του Πολιτισμού και κινδυνεύει η αποτελεσματική προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.
Η εμπειρία κατά την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων στο πλαίσιο του Γ΄ Κ.Π.Σ. απέδειξε τη μεγάλη χρησιμότητα της εφαρμογής της παραπάνω διαδικασίας. Όχι μόνο δεν προκλήθηκαν καθυστερήσεις, εφόσον τίθεται αποκλειστική προθεσμία για τη διατύπωση της σύμφωνης γνώμης, αλλά, αντίθετα, λειτούργησε θετικά στο πλαίσιο της συνεργασίας του ΥΠ.ΠΟ. με τις Περιφέρειες, ιδιαίτερα σε θέματα νομιμότητας, καταλληλότητας και αρμοδιότητας δυνητικών Τελικών Δικαιούχων, πληρότητας σχετικών αδειοδοτήσεων εκ μέρους του Υπουργείου Πολιτισμού, κ.ο.κ. (π.χ. βυζαντινός ναός Αγ. Γεωργίου Αρμά στην Εύβοια, Ι.Ν. Σωτήρος (Κοττάκη) στην Πλάκα, Πλατεία Αριστοτέλους Θεσσαλονίκης, κ.α.).
Για το θέμα αυτό επανειλημμένως υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΟΙΟ έχουν υποστηρίξει ότι μπορεί να λυθεί μόνον με παρέμβαση του ίδιου του Υπουργού προς τον Υπουργό Οικονομικών.
2. ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
Ως συνέχεια των ανωτέρω, ελάχιστες είναι οι Περιφέρειες που ακολούθησαν τις σχετικές υποδείξεις του Υπουργείου κατά την έκδοση των Ανοιχτών Προσκλήσεων για την υποβολή προτάσεων. Υπάρχει μάλιστα το παράδειγμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, η οποία δημοσίευσε Πρόσκληση στις 03.07.09 που καλούσε ως τελικούς δικαιούχους μόνον την Ιερά Κοινότητα και τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους. Το σχέδιο της πρόσκλησης δεν εστάλη στο ΥΠΠΟ για σχετική γνωμοδότηση. Η πρόσκληση που τελικά δημοσιεύθηκε δεν είναι σύμφωνη με την ισχύουσα νομοθεσία και το Σύνταγμα, παρ΄ όλο που αφορά στα μείζονος ιστορικής και αρχαιολογικής σημασίας μνημεία του Αγίου Όρους.
Σχετικό έγγραφο με τις αντιρρήσεις του Υπουργείου εκκρεμεί από 1.9.09 προς υπογραφή από την πολιτική ηγεσία, με τελική υπογραφή αυτή του Υπουργού Πολιτισμού.
3. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΥΠ.ΠΟ. ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΕΙΣΕΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ
Μέχρι σήμερα έχουν δημοσιευθεί 13 Προσκλήσεις Περιφερειών και δεν έχει κατατεθεί ούτε ένα Τεχνικό Δελτίο Πράξης από φορέα του Υπουργείου !
Παραμένει σε εκκρεμότητα η τελική έγκριση της πλειονότητας των μελετών ωρίμανσης που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ , καθώς και η τεχνική υποστήριξη των φορέων μας, που έχει σταματήσει από τον Ιούνιο 2009, με τη λήξη της σύμβασης του Τεχνικού Συμβούλου.
4. ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Μέχρι σήμερα έχει εκδοθεί ΚΥΑ μόνον για την εκχώρηση 25 εκατ. € από το Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας.
Δεν έχει προχωρήσει η παραχώρηση ποσού 157 εκ. € από το Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα», ούτε η σχετική εκχώρηση από το Ε.Π. «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση».
Με το ζήτημα των εκχωρήσεων συνδέεται άμεσα το θέμα της χρηματοδότησης των δράσεων πολιτισμού.
Στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ όλα τα έργα πολιτισμού, πλην αυτών του ΠΕΠ Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, χρηματοδοτήθηκαν μέσω της ΣΑΕ014/3 του Υπουργείου Πολιτισμού. Έτσι, και όπως επιβεβαιώθηκε από τα πράγματα, επετεύχθη η αποτελεσματική παρακολούθηση και πλήρης εποπτεία της οικονομικής διαχείρισης και πορείας των έργων αυτών.
Κατά την άποψή μας το ίδιο θα πρέπει να ισχύσει και στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, αλλά προς το παρόν ούτε αυτό το θέμα έχει διευθετηθεί.
Κύριε Υπουργέ, είναι σαφές από τα παραπάνω, ότι χρειάζεται μια πολύ πιο δυναμική διεκδίκηση όλων όσων θεσμικά ανήκουν στις αρμοδιότητες του Υπουργείου, καθώς ορισμένοι εσκεμμένα και κατ’ επανάληψη αγνοούν. Μόνον η άμεση ανταπόκρισή σας μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην ορθή εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου, προκειμένου να αποφευχθούν παρανοήσεις και λάθη σε αυτή την κρίσιμη περίοδο εκκίνησης του ΕΣΠΑ.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων,
Δημήτρης Αθανασούλης
Η Γενική Γραμματέας
Άλκηστη Παπαδημητρίου
