Αρ. Πρωτ: 19
ΠΡΟΣ: τον Υπουργό Πολιτισμού, κ. Αντώνη Σαμαρά
Κύριε Υπουργέ,
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ σας συγχαίρει επί τη αναλήψει των καθηκόντων σας ως πολιτικού προϊσταμένου του Υπουργείου Πολιτισμού. Με το παρόν υπόμνημα θέλουμε να σας ενημερώσουμε για την επικρατούσα κατάσταση στην Αρχαιολογική Υπηρεσία καθώς και για τα σοβαρά ζητήματα που αφορούν ειδικότερα τον κλάδο των αρχαιολόγων.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ στην τελευταία συνεδρία του διαπίστωσε ομόφωνα για μια ακόμη φορά την εξαιρετικά δυσάρεστη κατάσταση διοικητικής παράλυσης και οικονομικής ασφυξίας στην οποία έχει περιέλθει η Αρχαιολογική Υπηρεσία, ιδιαίτερα κατά το 2008. Στην κρίσιμη αυτή στιγμή, πιστεύουμε ότι μόνον ο Υπουργός μπορεί να ενεργοποιήσει τους μηχανισμούς για την επίλυση των προβλημάτων και την επιτάχυνση του έργου της προστασίας της αρχαιολογικής κληρονομιάς. Γι’ αυτό τον λόγο, θεωρήσαμε απολύτως αναγκαίο να απευθυνθούμε σε σας και να σας εκθέσουμε τα βασικότερα προβλήματα. Άλλωστε, τα περισσότερα δεν είναι αιτήματα του κλάδου μας, άλλα στοιχειώδεις ενέργειες που απαιτούνται για την εύρυθμη λειτουργία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Α. ΘΕΣΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
A1. Νομοθετικές ρυθμίσεις
· Η ανάκληση της διάταξης του κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, που δίνει η δυνατότητα στους Δήμους να παρεμβαίνουν σε θέματα προστασίας των μνημείων, κατά παράβαση της ρητής Συνταγματικής επιταγής (Άρθρο 24), σύμφωνα με την οποία η προστασία ανήκει στην αρμοδιότητα του κράτους. Η ανάκληση της διάταξης αυτής αποτελεί ρητή και επαναλαμβανόμενη δέσμευση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟ ήδη από το 2006, αλλά ακόμη εκκρεμεί. Υποβάλλουμε συνημμένως σχετική διάταξη νόμου (τροπολογία).
· Αντίστοιχα, θα πρέπει να διευκρινιστεί νομοθετικά ότι η διάταξη (άρθρο 6 του Ν 3513/2006) που επιτρέπει να υλοποιεί πολιτιστικά έργα η Εκκλησία, δεν αφορά σε έργα προστασίας και ανάδειξης της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς, τα οποία πρέπει να υλοποιούνται από το Κράτος.
· Επίσης, σας ενημερώνουμε ότι στο Ν.2947/2001 του ΥΠΕΧΩΔΕ περί αναθέσεως μελετών, δεν έχει προβλεφθεί η ανάθεση μικρού τμήματος μελέτης, στην ουσία η ανάθεση τεχνικής υποστήριξης για εξειδικευμένο θέμα, στο πλαίσιο των μελετών που εκπονεί η ίδια η Υπηρεσία με τη μέθοδο της αυτεπιστασίας. (π.χ. στατική ανάλυση μνημείου ή στεγάστρου, γεωλογική μελέτη, η/μ μελέτη μικροκλίματος προθήκης μουσείου, γεωδιασκοπήσεις κ.τ.ο) Έτσι, στο κρίσιμο αυτό στάδιο για την προώθηση των έργων του ΥΠ.ΠΟ. προς ένταξη στο ΕΣΠΑ οι περισσότεροι από τους φορείς του Υπουργείου και κυρίως οι περιφερειακές μονάδες (όλες οι εφορείες και τα μουσεία) αδυνατούν να ολοκληρώσουν τις σχετικές μελέτες, επειδή δεν είναι δυνατόν να κάνουν απ’ ευθείας αναθέσεις μικρών επιμέρους μελετών που απαιτούν εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο δεν διαθέτει η Υπηρεσία και είναι δύσκολο ως αδύνατο να το προσλάβει. Θα πρέπει άμεσα να προωθηθεί τροπολογία για σχετικές αναθέσεις με το μικρότερο δυνατόν ποσόν που προβλέπει ο Νόμος για την απ’ ευθείας ανάθεση, αυτό των 15.000 €.
Α2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ και ΕΣΠΑ
Η Αρχαιολογική Υπηρεσία στα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, και κυρίως στο Γ΄ ΚΠΣ, υλοποιεί έργα που διακρίνονται για την υψηλή ποιότητά τους και τον υποδειγματικό τρόπο εκτέλεσής τους με τη επιτυχημένη μέθοδο της αυτεπιστασίας. Πιο συγκεκριμένα, οι Εφορείες Αρχαιοτήτων έφεραν εις πέρας ένα τεράστιο έργο ανάδειξης και διαχείρισης αρχαιολογικών μουσείων, μνημείων και χώρων, με περίπου 300 ενταγμένες πράξεις! Εξασφαλίστηκε έτσι η απασχόληση για πολλούς εργαζόμενους, με ευρύτατη γεωγραφική διάχυση, ακόμα και σε περιοχές απομακρυσμένες, παραμεθόριες, δυσπρόσιτες, με προφανή την ευεργετική επίδραση που συνεπάγεται το γεγονός για τα μέρη αυτά.
Η εμπειρία έδειξε ότι η επιστημονική προσέγγιση και η χρηστή διαχείριση οδήγησαν στην καλύτερη δυνατή διεκπεραίωση των έργων και απορρόφηση των κοινοτικών πόρων, όπως συχνότατα έχει διαπιστωθεί και από τους ελέγχους που έχουν κάνει οι Διαχειριστικές Αρχές των ΠΕΠ και του Τομεακού Προγράμματος «Πολιτισμός».
Ως πρώτες, άμεσες, ενέργειες θεωρούμε τις ακόλουθες:
- Να επιδιωχθεί η εξασφάλιση τομεακού προγράμματος για τον Πολιτισμό, σε περίπτωση νέας διαπραγμάτευσης για την Δ΄ Προγραμματική Περίοδο.
- Να επιδιωχθεί άμεσα επίσημη γραπτή δέσμευση, με νομικό και όχι προσωπικό χαρακτήρα, για τις πιστώσεις του ΕΣΠΑ που προορίζονται για προγράμματα που αφορούν στην πολιτιστική κληρονομιά. Τα αντίστοιχα έργα θα πρέπει να τα υλοποιήσει η Αρχαιολογική Υπηρεσία, η μόνη αρμόδια κατά το Νόμο για την επέμβαση επί μνημείων και αρχαιολογικών χώρων και όχι τρίτοι! (ΟΤΑ, Ιερές Μονές και Εκκλησία της Ελλάδος).
- Να επιδιωχθεί η εκχώρηση όλων των Μέτρων Πολιτισμού των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ (Τομεακών και Περιφερειακών) στην Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή του ΥΠ.ΠΟ («Ειδική Υπηρεσία Τομέα Πολιτισμού»). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συχνά εκφράσει την επιδίωξή της να υπάρχει μόνον ένας συνομιλητής για τον τομέα του Πολιτισμού και αυτός να είναι το αρμόδιο Υπουργείο και όχι οι διάφοροι τοπικοί άρχοντες (Περιφερειάρχες, Νομάρχες, Δήμαρχοι).
Στην περίπτωση μάλιστα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας υπάρχει το ιδιαίτερα σοβαρό θέμα του Αγίου Όρους, το οποίο έχει κηρυχθεί από την UNESCO το 1988 ως μεικτό, πολιτιστικό και φυσικό αγαθό στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, δηλαδή αποτελεί ολόκληρη η περιοχή του κηρυγμένο μνημείο. Ο σχεδιασμός, η έγκριση και η εκτέλεση έργων στην περιοχή του Άθω θα πρέπει οπωσδήποτε να αποτελέσει θέμα κοινής αντιμετώπισης με το Υπουργείο Πολιτισμού.
- Για τη δυνατότητα ορθής υλοποίησης έργων στο ΕΣΠΑ απαιτείται επαρκής υλικοτεχνική υποδομή και η πλήρης στελέχωση των Εφορειών Αρχαιοτήτων και των μουσείων, οι οποίες μετά την πρόσφατη μετακίνηση προσωπικού για τη λειτουργία των Υπηρεσιών Τεχνικών Έργων, έχουν σοβαρότατες ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό (κυρίως μηχανικούς και λογιστές).
-Τέλος, οι ήδη ενταγμένες στο Γ΄ ΚΠΣ μελέτες ωρίμανσης δημιουργούν ένα σημαντικό απόθεμα μελετών και συστήνουν μια «δεξαμενή έργων» σε μνημεία, χώρους και μουσεία που υποδείχθηκαν από τις αρμόδιες περιφερειακές και ειδικές περιφερειακές Υπηρεσίες του ΥΠΠΟ και σε αυτά τα έργα θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα.
Ο ΣΕΑ θέλοντας να συμβάλει στην διαμόρφωση ενός αντικειμενικού πλαισίου για τα έργα που θα εντάσσονται στην νέα Προγραμματική Περίοδο, επαναλαμβάνει την πρόθεση διοργάνωσης σχετικής ημερίδας, στην οποία θα αναπτυχθεί ο θεωρητικός προβληματισμός και πρακτικές προτάσεις. Στην εκδήλωση αυτή, στην οποία θα επιδιωχθεί συνεργασία με την Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και τις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟ, θα ήταν τιμή μας να παραβρεθείτε.
Α3. ΝΕΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ
Στις αρχές Οκτωβρίου συζητήθηκε στην ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων και ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία το σχέδιο νόμου που κατέθεσε ο Υπουργός Πολιτισμού κ. Μιχάλης Λιάπης για τη μετατροπή του Μουσείου Ακροπόλεως σε Ν.Π.Δ.Δ. -«Ίδρυση νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Μουσείο Ακρόπολης»- καθώς και οι τροπολογίες που είχαν επισυναφθεί σε αυτό (Ν. 3711, ΦΕΚ 224/Α/5-11-08).
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ευθύς εξαρχής αντέδρασε στην παραπάνω ρύθμιση με εμπεριστατωμένη επιχειρηματολογία σχετικά με τις δυσμενέστατες συνέπειες που θα έχει για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ο νόμος για το Μουσείο Ακροπόλεως.
Η αποκοπή του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως, δηλαδή του χώρου που στεγάζει κατά κύριο λόγο τα θραύσματα των γλυπτών του Παρθενώνα, του Ερεχθείου και των υπόλοιπων μνημείων της Ακρόπολης από τον Αρχαιολογικό χώρο του Ιερού Βράχου που είναι μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ύψιστο σύμβολο του ελληνικού έθνους, είναι θεσμικά, ιδεολογικά και λειτουργικά απαράδεκτη, αφού, αντιμετωπίζοντας τα γλυπτά θραύσματα των αρχιτεκτονικών μνημείων που προφανώς αποτελούν μια ενιαία σύλληψη και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τους ναούς από τους οποίους προέρχονται, σαν αυτόνομα κινητά ευρήματα υπονομεύει το κύριο επιχείρημα μας για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και αντίκειται στην ουσία του άρθρου 24 του Συντάγματος.
Στο πλαίσιο της υποχρέωσής μας απέναντι όχι μόνο στα μέλη μας που με αυταπάρνηση υπηρετούν τα μνημεία, αλλά και απέναντι στην συνταγματική επιταγή για την προάσπιση του δημόσιου χαρακτήρα του πολιτιστικού αποθέματος αυτής της χώρας, ο ΣΕΑ ζητά την κατάργηση του νόμου για τη μετατροπή του Μουσείου Ακρόπολης σε Ν.Π.Δ.Δ. και ταυτόχρονα την ίδρυση Ειδικής Περιφερειακής Υπηρεσίας του ΥΠΠΟ που θα περιλαμβάνει τα μνημεία του Ιερού Βράχου, το παλαιό και το νέο Μουσείο και θα διασφαλίζει την ενιαία επιστημονική, διοικητική και οικονομική διαχείριση των κινητών και ακίνητων μνημείων της Ακρόπολης, ώστε το ύψιστο μνημείο της χώρας να παραμείνει στη μέριμνα του δημοσίου όπως προβλέπει το Σύνταγμα.
Σε κάθε περίπτωση, και κατ’ εφαρμογήν ομόφωνων αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης και του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου, έχει αποφασισθεί η προσφυγή μας στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση του Νόμου ως αντισυνταγματικού.
Α4. ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ
Τα σημαντικότερα προβλήματα είναι τα εξής:
· Η πλήρης απουσία προγραμματισμού για την στελέχωση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με αποτέλεσμα οι πάγιες και διαρκείς ανάγκες να καλύπτονται από τους εργαζόμενους με προσωρινά (ασφαλιστικά) μέτρα –οι οποίοι μάλιστα απολύονται αφήνοντας τεράστια κενά- αλλά και από τους μαθητευόμενους των προγραμμάτων stage.
· Η εξαίρεση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας από τον περιορισμό της απασχόλησης μέχρι 24 μήνες των συμβασιούχων υπαλλήλων είναι επιτακτική ανάγκη που καθημερινά διαπιστώνεται στην πράξη. Αυτή η εξαίρεση που ισχύει σήμερα μόνον για τα έργα του Γ΄ ΚΠΣ, πρέπει άμεσα να επεκταθεί σε όλα τα αρχαιολογικά έργα που γίνονται με αυτεπιστασία. Άλλωστε, δεδομένου ότι το αρχαιολογικό έργο είναι εξειδικευμένο και απαιτεί ειδική εμπειρία, η προσφορά των έμπειρων εργαζομένων είναι εξαιρετικά πολύτιμη, και σε ορισμένες απολύτως απαραίτητες κατηγορίες (λιθοξόοι, μαρμαρογλύπτες, τεχνίτες αναστήλωσης, ειδικευμένοι τεχνίτες ανασκαφής κ.ο.κ) πάρα πολύ δυσεύρετη, όταν μάλιστα ορισμένες κατηγορίες (αρχαιολόγοι, μηχανικοί αναστηλωτές, συντηρητές αρχαιοτήτων) έχουν ελάχιστες έως ανύπαρκτες δυνατότητες απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα.
· Για την εύρυθμη λειτουργία των Υπηρεσιών και την αξιοκρατική αντιμετώπιση των εργαζομένων είναι απαραίτητο να καταργηθεί η διάταξη για την επιλογή του έκτακτου προσωπικού που προσλαμβάνεται ανά την επικράτεια από την Κεντρική Υπηρεσία, η οποία μεθοδεύτηκε με στόχο την επιλεκτική πρόσληψη «ημετέρων» προκαλώντας τεράστιες καθυστερήσεις και δυσλειτουργίες με την αντικατάσταση έμπειρου προσωπικού από άλλο χωρίς τα αντίστοιχα προσόντα. Ο ΣΕΑ διαθέτει αδιάσειστα στοιχεία που εκθέτουν την απελθούσα πολιτική ηγεσία και απαιτεί την άμεση ανάκληση της φαύλης διάταξης (καταθέτουμε σχετική διάταξη νόμου). Έως τότε θα πρέπει να τεθεί de facto σε αχρησία. Στο εξής οι προσλήψεις των συμβασιούχων θα πρέπει να πραγματοποιούνται, όπως απαιτεί και η κείμενη νομοθεσία, απ’ ευθείας από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων και τις λοιπές Υπηρεσιακές μονάδες, με αξιοκρατικά και αντικειμενικά κριτήρια για τη θέσπιση των οποίων ο ΣΕΑ σύντομα θα σας υποβάλει σχετική πρόταση. Άλλωστε, η εξαίρεση των προσλήψεων αυτών από το ΑΣΕΠ έγινε για να μπορούν οι κατά τόπους να προσλαμβάνουν εξειδικευμένο προσωπικό. Εάν αυτό δεν τηρείται δεν υπάρχει λόγος οι προσλήψεις να μην γίνονται με τα κριτήρια ΑΣΕΠ.
· Θα πρέπει να ολοκληρωθεί άμεσα η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού (400 θέσεις εκ των οποίων 30 αρχαιολόγοι) και να προωθηθεί τάχιστα η διαδικασία πρόσληψης των 350 (εκ των οποίων 35 αρχαιολόγοι) εγκεκριμένων για το 2009 θέσεων.
· Ζητούμε ακόμη την οριστική κατάργηση του καθεστώτος ομηρίας των εργαζομένων μέσω πολυετών συμβάσεων και την απορρόφηση όσων εργάζονται μακροχρόνια στο ΥΠΠΟ και δεν τακτοποιήθηκαν με το ΠΔ 164/04 («Διάταγμα Παυλόπουλου») ή όσων το θέμα εκκρεμεί στο ΑΣΕΠ.
Α5. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥΣ ΜΟΝΙΜΟΥΣ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΥΜΒΑΣΙΟΥΧΟΥΣ ΤΟΥ ΥΠΠΟ.
· Θα πρέπει το ταχύτερο δυνατό να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των δύο ταχυτήτων υπαλλήλων, μόνιμων και αορίστου χρόνου, με την αναβάθμιση των δεύτερων με ένα πρόγραμμα μονιμοποίησής τους.
· Εκκρεμεί η αναγνώριση της προϋπηρεσίας των συναδέλφων μόνιμων και αορίστου χρόνου σε εποπτευόμενους φορείς, νομικά πρόσωπα του ΥΠΠΟ και στα μεγάλα έργα ως πραγματικής δημόσιας υπηρεσίας.
· Είναι αναγκαίο να εφαρμοστούν οι διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, που προβλέπουν διαφανή τρόπο μεταθέσεων με κατάρτιση ετήσιου πίνακα μεταθετέων, με βάση τα μόρια της προϋπηρεσίας, της οικογενειακής κατάστασης, της παραμονής σε επαρχία/παραμεθόριο κ.λπ.
· Εκκρεμεί η διοργάνωση εισαγωγικών σεμιναρίων νομοθεσίας και διοίκησης για τους συναδέλφους αορίστου χρόνου, προκειμένου να επιτελούν με μεγαλύτερη ευχέρεια τα καθήκοντά τους.
Α6. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΠΟ
Πάγια θέση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων είναι η υπεράσπιση της συνταγματικής επιταγής για τον δημόσιο χαρακτήρα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, δηλαδή, η οποία πρέπει να ασκείται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία του ΥΠΠΟ. Πιστοί σε αυτή την αρχή, διαφωνούμε με την ίδρυση παντός είδους Ν.Π.Ι.Δ. και Α.Ε. που γιγαντώνονται, καταλήγοντας να λειτουργούν εις βάρος του έργου των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού (ΤΔΠΕΑΕ, ΟΠΕΠ κ.λπ.) και τελικά εις βάρος των ίδιων των μνημείων, εφ’ όσον όλοι αυτοί οι φορείς εν τέλει φθάνουν στο σημείο αντί να διεκπεραιώνουν με ταχύτητα το έργο, για το οποίο υποτίθεται πως δημιουργήθηκαν να αυτοτροφοδοτούνται για να διαιωνίζονται και μάλιστα τα στελέχη τους και το προσωπικό τους να αμείβονται σκανδαλωδώς με πολύ μεγαλύτερους μισθούς και επιδόματα από το υπόλοιπο προσωπικό του ΥΠ.ΠΟ. Η δικαίωση του ΣΕΑ από το Συμβούλιο της Επικρατείας στα ασφαλιστικά μέτρα κατά της Υπουργικής Απόφασης που υπήγε το έργο της ΔΙΠΚΑ σε επιτροπή του ΤΔΠΕΑΕ θα έπρεπε να είχε ήδη προβληματίσει το Υπουργείο Πολιτισμού για το ζήτημα αυτό.
Είναι γνωστό ότι οι οργανισμοί στις παρυφές του Δημοσίου (ΟΠΕΠ κλπ.) δημιουργήθηκαν ή έστω κατάντησαν να λειτουργούν για να βολεύονται οι εκάστοτε «ημέτεροι». Σε μια εποχή που και το τελευταίο λεπτό θα έπρεπε να αξιοποιείται καταλλήλως, ο ΟΠΕΠ εισπράττει πολύτιμα έσοδα των αρχαιολογικών χώρων και επιχορηγήσεις από το ΤΑΠ για να πληρώνει το προσωπικό του!
Β. ΤΡΕΧΟΝΤΑ ΣΟΒΑΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
Β1. ΤΟΠΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΣ
· Η νέα προβληματική και παράτυπη σύνθεση των Τοπικών Συμβουλίων Μνημείων, απειλεί με πλήρη παράλυση την ήδη δυσκίνητη Διοίκηση του ΥΠ.ΠΟ, εφ’ όσον, καθίσταται κατ’ ουσίαν αδύνατη η εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία τους (σχετ. Σ.Ε.Α., αρ.πρωτ. 19/20-3-08). Είναι απολύτως κατεπείγουσα η ανασύνθεσή τους με την συμμετοχή των αρχαιολόγων προϊσταμένων στα Συμβούλια των Περιφερειών τους και την εξαίρεση όσων δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου.
· Η σύσταση των νέων Τοπικών Συμβουλίων διακρίνεται από ένα κύριο χαρακτηριστικό: την τοποθέτηση των μελών – αρχαιολόγων προϊσταμένων υπηρεσιακών μονάδων του ΥΠΠΟ σε συμβούλια των οποίων οι χωρική αρμοδιότητα απέχει πολύ από την περιφέρεια όπου οι αρχαιολόγοι αυτοί υπηρετούν. Η συγκεκριμένη αυτή επιλογή παρουσιάζει τα ακόλουθα μεγάλα προβλήματα:
1) Επιλέγεται να τοποθετηθούν οι προϊστάμενοι των εφορειών αρχαιοτήτων σε συμβούλια που βρίσκονται σε πολύ μεγάλη απόσταση από την υπηρεσία που υπηρετούν. Μάλιστα η επιλογή αυτή, η οποία δεν υποστηρίχθηκε από συγκεκριμένο σκεπτικό, εφαρμόστηκε αποσπασματικά και δίνει την εντύπωση τιμωρίας σε μερίδα προϊσταμένων εφόσον άλλοι παραμένουν στο χώρο που υπηρετούν.
2) Ασαφές παραμένει το κριτήριο επιλογής των εξωϋπηρεσιακών αρχαιολόγων των συμβουλίων καθώς και ο τρόπος κατανομής τους στην επικράτεια. Ας σημειωθεί ότι για ορισμένους εξ’ αυτών υπάρχει και τυπικό κόλλημα που καθιστά παράτυπο τον ορισμό τους, αφού δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος. Συνεπώς τυχόν συμμετοχή τους ενέχει τον κίνδυνο ακυρώσεως όλων των σχετικών γνωμοδοτήσεων του τοπικού συμβουλίου.
3) Η μετακίνηση των προϊσταμένων από τη μία άκρη στην άλλη παρακωλύει ουσιαστικά την παραγωγή έργου από την Αρχαιολογική υπηρεσία καθώς τουλάχιστον οκτώ (8) από τις 21 εργάσιμες ημέρες του μήνα θα πρέπει να τις αναλίσκουν σε ταξίδια για τα Τοπικά Συμβούλια. Σε εποχή έλλειψης προσωπικού και υποστελέχωσης, η τεράστια απώλεια εργατοωρών και μάλιστα από τα πλέον υψηλόβαθμα και εξειδικευμένα στελέχη της υπηρεσίας θεωρείται ασυγχώρητη και απολύτως περιττή πολυτέλεια.
4) Για να επιτευχθεί η στοιχειώδης απαρτία και να λειτουργήσουν τα συμβούλια θα πρέπει να εναρμονιστούν ημερολογιακά οι υποχρεώσεις των προϊσταμένων – μελών που προέρχονται από διαφορετικές και απομακρυσμένες περιφέρειες και είναι συγχρόνως εισηγητές στα οικεία συμβούλια των εφορειών τους, σύμπτωση, που αν δεν είναι αδύνατη είναι εξαιρετικά δύσκολη να επιτευχθεί.
5) Οι επαναλαμβανόμενες μετακινήσεις πλήθους στελεχών της υπηρεσίας ανά την Ελλάδα έχουν ως συνέπεια την τεράστια αύξηση των οδοιπορικών εξόδων του ΥΠΠΟ, τη στιγμή που στόχος της δημόσιας διοίκησης είναι ο περιορισμός των περιττών δαπανών. Με δεδομένη μάλιστα την συρρίκνωση των πιστώσεων για όλες τις ανάγκες της υπηρεσίας το μέτρο είναι τουλάχιστον οξύμωρο.
Β2. ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ
· Η χρηματοδότηση των Εφορειών Αρχαιοτήτων, των Διευθύνσεων και των Μουσείων, κατά το 2008 κινήθηκε σε ασφυκτικά πλαίσια με αποτέλεσμα οι Υπηρεσίες να μη μπορούν να λειτουργήσουν ούτε καν στοιχειωδώς. Η, μετά από πολλά χρόνια, πρωτοφανής αδυναμία προγραμματισμού και έγκαιρης πρόσληψης επαρκούς προσωπικού για την φύλαξη και την καθαριότητα των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων, είχε σαν συνέπεια σοβαρές δυσλειτουργίες που εξέθεσαν το Υπουργείο στην Κοινή Γνώμη.
· Η αδυναμία πρόσληψης εργατοτεχνικού προσωπικού για τις σωστικές ανασκαφές, οξύνει το χρόνιο πρόβλημα της μακροχρόνιας δέσμευσης των ιδιοκτησιών των πολιτών και προκαλεί μεγάλες πιέσεις και εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες.
· Τα οφειλόμενα από το 2007 & 2008 οδοιπορικά των αρχαιολόγων δεν έχουν ακόμη καταβληθεί, και θα πρέπει άμεσα να τακτοποιηθεί η εκκρεμότητα δεδομένου ότι τα έξοδα μετακίνησης επιβάρυναν τους ίδιους τους υπαλλήλους.
· Ο ΣΕΑ διερωτάται ακόμη εάν για το 2009 θα υλοποιηθεί το εγκεκριμένο ετήσιο επιχειρησιακό πρόγραμμα των μονάδων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, το οποίο καρκινοβατεί από έλλειψη πόρων, αλλά και από δυσλειτουργίες και καθυστερήσεις στην διοικητική διεκπεραίωση.
· Ο ΣΕΑ θεωρεί ότι η κατάργηση του ειδικού λογαριασμού του ΥΠΠΟ ύστερα από την αποκάλυψη της αδιαφανούς και διαβλητής διαχείρισής του θα πρέπει να συνοδεύονταν από μία αναλυτική και τεκμηριωμένη πρόταση για τον τρόπο ενίσχυσης του Αρχαιολογικού Έργου, αφού όταν θεσμοθετήθηκε ο ειδικός λογαριασμός ως πιστώσεις του Λόττο αποτέλεσε μια επιπλέον πολύτιμη πηγή χρηματοδότησης για τα μνημεία. Η μεταφορά των πιστώσεων του ειδικού λογαριασμού στον τακτικό προϋπολογισμό και στο πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων είναι ελλιπής έχοντας ως τελικό αποτέλεσμα οι πόροι για τα μνημεία που θα διατεθούν τη φετινή χρονιά να είναι μικρότεροι από τους περσινούς ενώ οι αντίστοιχες ανάγκες των μνημείων να γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες
Β3. ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ
Το μείζον πρόβλημα των υπηρεσιακών μετακινήσεων (βλ. οικονομικά αιτήματα) καθίσταται ακόμη μεγαλύτερο δεδομένου ότι πολλές υπηρεσιακές μονάδες δεν διαθέτουν ούτε υπηρεσιακό αυτοκίνητο, με αποτέλεσμα οι υπάλληλοι να μετακινούνται με τα προσωπικά τους ΙΧ πληρώνοντας το τεράστια κόστος της μεταφοράς ή να μπαίνουν σε αυτοκίνητα τρίτων (ιδιωτών ενδιαφερομένων, εργολάβων δημοσίων έργων κλπ.) για να πραγματοποιήσουν αυτοψίες με αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, να κινδυνεύει και η σωματική τους ακεραιότητα. Η προμήθεια υπηρεσιακών οχημάτων για όσες Υπηρεσίες δεν διαθέτουν είναι στοιχειώδης ενέργεια που θα έπρεπε προ πολλού να έχει ρυθμιστεί, για την εύρυθμη εκτέλεση του έργου της προστασίας των μνημείων, για την ασφάλεια των υπαλλήλων και, τέλος, για την διαφύλαξη του κύρους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και των στελεχών της. Το ζήτημα απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Στην περίπτωση που δεν διασφαλιστεί η έγκαιρη αποζημίωση, η ασφάλεια και η αξιοπρεπής για δημόσιο λειτουργό μετακίνηση, ο Σ.Ε.Α. θεωρεί υποχρέωση να δώσει οδηγίες στα μέλη του να μην αναλαμβάνουν αυτοψίες που δεν πληρούν τους αυτονόητους όρους, που ορίζει άλλωστε και ο νόμος.
Β4. ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΟΡΕΙΕΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ
Με την Αριθμ. ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΟΙΚΔ/Α5/16588/20-2-08 μεταφέρθηκαν μηχανικοί και οι οργανικές τους θέσεις από τις Εφορείες αρχαιοτήτων και τα μουσεία στις Υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων. Δηλαδή, οι περιφερειακές μονάδες της Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης, Μ. & Τ.Ε. στελεχώθηκαν με τεχνικό προσωπικό από τις περιφερειακές μονάδες της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων & Π.Κ.! Έγινε, άρα, ανακατανομή του προσωπικού όχι μεταξύ των μονάδων της Γ. Δ. Αναστήλωσης, αλλά εις βάρος των μονάδων της Γ. Δ. Αρχαιοτήτων και του έργου που επιτελούν. Η στελεχιακή αφαίμαξη των Εφορειών έγινε φυσικά χωρίς την συγκατάθεση των προϊσταμένων τους, οι οποίοι καλούνται να διεκπεραιώσουν το σύνθετο έργο των Εφορειών χωρίς τους πολύτιμους επιστημονικούς συνεργάτες τους. Σε πολλές περιπτώσεις η μετακίνηση δεν είχε την συγκατάθεση ούτε των μετακινούμενων συναδέλφων μηχανικών! Μάλιστα, οι μετακινήσεις μηχανικών μαζί με τις οργανικές τους θέσεις έγιναν χωρίς προηγουμένως να έχουν πληρωθεί οι θέσεις προϊσταμένων των Τεχνικών Τμημάτων των Εφορειών και των Μουσείων! Οι τεκμηριωμένες διαφωνίες των αρχαιολόγων για την απογύμνωση των Εφορειών από επιστημονικό τεχνικό προσωπικό έχουν εγκαίρως κατατεθεί και στην Γ.Δ. Αρχαιοτήτων. Η ενέργεια αυτή είναι απαράδεκτη γιατί αποδυναμώνει τις Εφορείες Αρχαιοτήτων, αφού αφήνει πολλές Εφορείες χωρίς τεχνικό προσωπικό άλλα και με ελλιπές οργανόγραμμα (χωρίς δηλαδή Τμήμα Τεχνικών Έργων). Κατά συνέπεια, υπονομεύει –εσκεμμένα;- πλήρως το έργο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και τον επιτυχημένο θεσμό της αυτεπιστασίας για την εκτέλεση των αρχαιολογικών έργων, καθώς τα έργα του Γ΄ ΚΠΣ δεν θα μπορούν να ολοκληρωθούν ομαλά, κατά την υπό έγκριση από την Ε.Ε. παράταση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Ε.Π. «Πολιτισμός» και ΠΕΠ).
Ύστερα από τα παραπάνω είναι σαφές ότι κανένας απολύτως μηχανικός ή τεχνικός δεν μπορεί να φύγει από τις Εφορείες, εάν προηγουμένως δεν πληρωθούν όλα τα τεχνικά τμήματα των Εφορειών και των Μουσείων και εφ’ όσον δεν αντικατασταθεί προηγουμένως από άλλον. Η επιλογή για αναστολή της απόφασης μετάθεσης των μηχανικών μέχρι τη λήξη του Γ΄ ΚΠΣ, αποτέλεσε ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση, όμως θα παραμείνει ημίμετρο εάν δεν διευθετηθεί οριστικά η καταστροφική για την Υπηρεσία και τα μνημεία αποψίλωση των Εφορειών από μηχανικούς.
Β5. ΘΕΜΑΤΑ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ & ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ
- Η τρομακτική καθίζηση της εκδοτικής δραστηριότητας του ΤΑΠ με ευθύνη της Διοίκησής του είναι μια πραγματικότητα η οποία θα πρέπει άμεσα να σταματήσει. Η δημοσίευση του αρχαιολογικού έργου του ΥΠΠΟ αποτελεί στοιχειώδη συμβατική υποχρέωση του κράτους απέναντι στα μνημεία, στον πολίτη, αλλά και στην διεθνή επιστημονική κοινότητα. Πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε να προχωρήσει άμεσα η έκδοση του Αρχαιολογικού Δελτίου αλλά και των λοιπών εκκρεμουσών εκδόσεων.
- Το χρονίζον πρόβλημα των απαλλοτριώσεων θα πρέπει επιτέλους να βρει την λύση του, καθώς εκθέτει την Υπηρεσία (υπάρχουν σχετικές γνωματεύσεις από τον Συνήγορο του Πολίτη) και τελικά στρέφει τον πολίτη κατά της μνημειακής μας κληρονομιάς.
Αντί της επίλυσης των παραπάνω προβλημάτων, στον νόμο για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης επήλθε ένα ουσιώδες πλήγμα στα οικονομικά του ΤΑΠΑ. Τα έσοδα του ΤΑΠΑ θα διατίθενται πλέον για τους σκοπούς του Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων Εκτελέσεως Αρχαιολογικών Έργων (Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε.), του Οργανισμού Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε. (ΟΠΕΠ Α.Ε.) και της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθηνών Α.Ε. (ΕΑΧΑ Α.Ε.)! Είναι φανερό ότι με τον τρόπο αυτό το αποθεματικό του ΤΑΠΑ θα διανέμεται σε παραϋπηρεσίες, εργολάβους και κατασκευαστικές εταιρείες, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν μεγάλες και συγκεκριμένες ανάγκες και εκκρεμότητες οι οποίες εντάσσονται άμεσα στους σκοπούς του, όπως οι απαλλοτριώσεις, οι αμοιβές για παράδοση αρχαίων, οι εκδόσεις και η οικονομική ενίσχυση του έργου των Εφορειών Αρχαιοτήτων. Τέλος, στον ίδιο νόμο προβλέπεται ο διορισμός και η παύση των μελών του Δ.Σ. του ΤΑΠΑ με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, χωρίς την γνωμοδότηση του ΚΑΣ. Σκοπός της ρύθμισης αυτής ήταν η αποδιοργάνωση των οικονομικών του ΤΑΠΑ, το οποίο έχει σταθερούς πόρους και η διαρκής συρρίκνωσή του προ όφελος παραϋπηρεσιών, οι οποίες νέμονται για χρόνια τα ταμεία του ΥΠ.ΠΟ παραμένοντας ελλειμματικές από την αρχή της ίδρυσής τους (ΟΠΕΠ Α.Ε.) και ΕΑΧΑ Α.Ε.
Ο ΣΕΑ υποστηρίζει ότι αν η πολιτική ηγεσία επιθυμεί τον εξορθολογισμό των οικονομικών του ΥΠ.ΠΟ, θα πρέπει να καταργηθεί η προσφάτως θεσμοθετημένη μεταφορά κονδυλίων του ΤΑΠΑ στον ΟΠΕΠ, το ΤΔΠΕΑΕ και την ΕΑΧΑ, να κλείσει ο ΟΠΕΠ Α.Ε. και να μεταφερθούν οι λειτουργίες και το προσωπικό του στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων.
Β6. ΚΑΚΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
Τα κρούσματα αυθαιρεσίας και κακοδιοίκησης στην Αρχαιολογική Υπηρεσία αυξήθηκαν αλματωδώς τον τελευταίο καιρό και είναι επιτακτική η αποκατάσταση της τάξης και της νομιμότητας. Δικαστικές αποφάσεις για τις τοποθετήσεις προϊσταμένων δεν εφαρμόζονται και στελέχη του ΥΠΠΟ υφίστανται τις συνέπειες, αναπληρωτές προϊστάμενοι αντικαθίστανται χωρίς αιτιολογία επειδή δεν είναι αρεστοί (4η ΕΒΑ), αυθαίρετες παρεμβάσεις στο έργο των Εφορειών από ορισμένες Υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων (Κρήτη) εκθέτουν το ΥΠΠΟ και ταλαιπωρούν τον πολίτη.
Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ
Γ1. ΕΚΤΟΣ ΕΔΡΑΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ
Δεν έχει ρυθμιστεί ακόμη παρά τις περί αντιθέτου διαβεβαιώσεις της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας η εξίσωση των εκτός έδρας αποζημιώσεων των αρχαιολόγων και των άλλων κλάδων με εκείνες των μηχανικών, ανισότητα που προσβάλλει όλους τους εργαζομένους του ΥΠΠΟ. Απαιτείται άμεσα η έκδοση ΚΥΑ ΥΠΠΟ-ΥΠΟΙΟ για την αντίστοιχη αύξηση της ημερήσιας αποζημίωσης και για τους αρχαιολόγους. Παρά τις ρητές και δημόσιες δεσμεύσεις του απελθόντος υπουργού πολιτισμού το θέμα δεν έχει ακόμη επιλυθεί.
Επισημαίνουμε ότι μέχρι σήμερα, οι αρχαιολόγοι μετακινούνται για τις υπηρεσιακές ανάγκες ιδία δαπάνη δανείζοντας ουσιαστικά το κράτος από τον γλίσχρο μισθό των 1200-1300 €. Λαμβάνουν δε τις αποζημιώσεις τους με πολύμηνες ή και πολύχρονες ακόμη καθυστερήσεις.
Εφ’ όσον δεν ρυθμιστεί άμεσα η αναπροσαρμογή της εκτός έδρας αποζημίωσης, ο Σ.Ε.Α. θα εισηγηθεί στα μέλη του όπως: να μη μετακινούνται εάν δεν τους προκαταβάλλονται τα έξοδα μετακίνησης. Αυτό σημαίνει ότι με εξαίρεση τις περιπτώσεις άμεσου κινδύνου για τα μνημεία (λαθρανασκαφές, έργα συντήρησης και προστασίας κλπ.), οι αρχαιολόγοι δεν θα κάνουν πλέον αυτοψίες για έργα ιδιωτών ή άλλων φορέων.
Γ2. ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ - ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ
- Οι αποδοχές των αρχαιολόγων στο ΥΠΠΟ έχουν καταντήσει πλέον να είναι προσβλητικές για το έργο που επιτελούν και ενδεικτικές βέβαια για την αντιμετώπιση που επιφυλάσσει η Πολιτεία στον πολιτισμό και στους λειτουργούς του. Πάγιο αίτημα του ΣΕΑ είναι η αύξηση των αποδοχών όχι με επιδοματικές πολιτικές, αλλά με ένα νέο μισθολόγιο αρχαιολόγων που θα ανταποκρίνεται στα προσόντα του κλάδου μας αλλά κυρίως στο σύνθετο έργο που επιτελούν για την μνημειακή κληρονομιά της Ελλάδας, που είναι ταυτόχρονα επιστημονικό-ερευνητικό και διοικητικό-διαχειριστικό.
- Θεωρούμε σημαντικό ότι θεσμοθετήθηκε τελικά η καταβολή του πολιτιστικού επιδόματος σε όλους τους εργαζομένους του Υπουργείου Πολιτισμού, αντίστοιχα θα πρέπει να διασφαλιστεί θεσμικά η παροχή άλλων έμμεσων ενισχύσεων προς τους υπαλλήλους (παιδικός σταθμός κλπ.) με διαφάνεια στην διαχείριση των σχετικών πιστώσεων καθώς και η αντιμετώπιση ανάλογων παροχών και στην περιφέρεια.
- Η αναπροσαρμογή του επιδόματος αρχαιολογικών ερευνών, που είναι παγωμένο εδώ και επτά χρόνια, είναι το βασικό οικονομικό μας αίτημα. Η κυβέρνηση πριν τις εκλογές του 2007 είχε δεσμευθεί δια του κ. Γ. Βουλγαράκη να ενεργήσει για την αύξηση. Αναμένουμε άμεσα τις σχετικές ενέργειες. Η κατά 170 € είναι η ελάχιστη αναπροσαρμογή για να καλύψει τις τιμαριθμικές απώλειες του επιδόματος κατά την τελευταία επταετία. Παράλληλα θα πρέπει να εξασφαλιστεί η τακτή αναπροσαρμογή του σύμφωνα με όσα άλλωστε προβλέπει και η κείμενη νομοθεσία. Υπενθυμίζεται ακόμη, ότι για λόγους γραφειοκρατικών αγκυλώσεων δεν παρέχεται το επίδομα σε επτά μέλη του κλάδου μας (μπορούν να το λαμβάνουν οι αρχαιολόγοι, οι μουσειολόγοι, αλλά όχι οι Αρχαιολόγοι –Μουσειολόγοι!).
- Τα επιδόματα ευθύνης για τους αρχαιολόγους προϊσταμένους Τμημάτων και Διευθύνσεων, Εφορειών και Μουσείων στο ΥΠΠΟ, μετά μάλιστα τις σχετικές κρατήσεις, είναι απολύτως εξευτελιστικά και δεν ανταποκρίνονται ούτε κατ΄ ελάχιστο στις μεγάλες ευθύνες που αναλαμβάνουν. Είναι απολύτως απαραίτητη η ρύθμιση για τον πολλαπλασιασμό τους.
Κύριε Υπουργέ,
Το παρόν υπόμνημα αποτελεί μία πρώτη ενημέρωσή σας για τα ζητήματα που αφορούν τους αρχαιολόγους του ΥΠΠΟ και εν γένει την αρχαιολογική υπηρεσία. Θεωρούμε ότι θα ήταν χρήσιμη μία συνάντηση του ΔΣ του συλλόγου μαζί σας, προκειμένου να σας εκθέσουμε τις θέσεις μας αναλυτικότερα.
Με τιμή,
Για το Δ.Σ. του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων,
Ο Πρόεδρος
Κύριε Υπουργέ,
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ σας συγχαίρει επί τη αναλήψει των καθηκόντων σας ως πολιτικού προϊσταμένου του Υπουργείου Πολιτισμού. Με το παρόν υπόμνημα θέλουμε να σας ενημερώσουμε για την επικρατούσα κατάσταση στην Αρχαιολογική Υπηρεσία καθώς και για τα σοβαρά ζητήματα που αφορούν ειδικότερα τον κλάδο των αρχαιολόγων.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ στην τελευταία συνεδρία του διαπίστωσε ομόφωνα για μια ακόμη φορά την εξαιρετικά δυσάρεστη κατάσταση διοικητικής παράλυσης και οικονομικής ασφυξίας στην οποία έχει περιέλθει η Αρχαιολογική Υπηρεσία, ιδιαίτερα κατά το 2008. Στην κρίσιμη αυτή στιγμή, πιστεύουμε ότι μόνον ο Υπουργός μπορεί να ενεργοποιήσει τους μηχανισμούς για την επίλυση των προβλημάτων και την επιτάχυνση του έργου της προστασίας της αρχαιολογικής κληρονομιάς. Γι’ αυτό τον λόγο, θεωρήσαμε απολύτως αναγκαίο να απευθυνθούμε σε σας και να σας εκθέσουμε τα βασικότερα προβλήματα. Άλλωστε, τα περισσότερα δεν είναι αιτήματα του κλάδου μας, άλλα στοιχειώδεις ενέργειες που απαιτούνται για την εύρυθμη λειτουργία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Α. ΘΕΣΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
A1. Νομοθετικές ρυθμίσεις
· Η ανάκληση της διάταξης του κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, που δίνει η δυνατότητα στους Δήμους να παρεμβαίνουν σε θέματα προστασίας των μνημείων, κατά παράβαση της ρητής Συνταγματικής επιταγής (Άρθρο 24), σύμφωνα με την οποία η προστασία ανήκει στην αρμοδιότητα του κράτους. Η ανάκληση της διάταξης αυτής αποτελεί ρητή και επαναλαμβανόμενη δέσμευση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟ ήδη από το 2006, αλλά ακόμη εκκρεμεί. Υποβάλλουμε συνημμένως σχετική διάταξη νόμου (τροπολογία).
· Αντίστοιχα, θα πρέπει να διευκρινιστεί νομοθετικά ότι η διάταξη (άρθρο 6 του Ν 3513/2006) που επιτρέπει να υλοποιεί πολιτιστικά έργα η Εκκλησία, δεν αφορά σε έργα προστασίας και ανάδειξης της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς, τα οποία πρέπει να υλοποιούνται από το Κράτος.
· Επίσης, σας ενημερώνουμε ότι στο Ν.2947/2001 του ΥΠΕΧΩΔΕ περί αναθέσεως μελετών, δεν έχει προβλεφθεί η ανάθεση μικρού τμήματος μελέτης, στην ουσία η ανάθεση τεχνικής υποστήριξης για εξειδικευμένο θέμα, στο πλαίσιο των μελετών που εκπονεί η ίδια η Υπηρεσία με τη μέθοδο της αυτεπιστασίας. (π.χ. στατική ανάλυση μνημείου ή στεγάστρου, γεωλογική μελέτη, η/μ μελέτη μικροκλίματος προθήκης μουσείου, γεωδιασκοπήσεις κ.τ.ο) Έτσι, στο κρίσιμο αυτό στάδιο για την προώθηση των έργων του ΥΠ.ΠΟ. προς ένταξη στο ΕΣΠΑ οι περισσότεροι από τους φορείς του Υπουργείου και κυρίως οι περιφερειακές μονάδες (όλες οι εφορείες και τα μουσεία) αδυνατούν να ολοκληρώσουν τις σχετικές μελέτες, επειδή δεν είναι δυνατόν να κάνουν απ’ ευθείας αναθέσεις μικρών επιμέρους μελετών που απαιτούν εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο δεν διαθέτει η Υπηρεσία και είναι δύσκολο ως αδύνατο να το προσλάβει. Θα πρέπει άμεσα να προωθηθεί τροπολογία για σχετικές αναθέσεις με το μικρότερο δυνατόν ποσόν που προβλέπει ο Νόμος για την απ’ ευθείας ανάθεση, αυτό των 15.000 €.
Α2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ και ΕΣΠΑ
Η Αρχαιολογική Υπηρεσία στα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, και κυρίως στο Γ΄ ΚΠΣ, υλοποιεί έργα που διακρίνονται για την υψηλή ποιότητά τους και τον υποδειγματικό τρόπο εκτέλεσής τους με τη επιτυχημένη μέθοδο της αυτεπιστασίας. Πιο συγκεκριμένα, οι Εφορείες Αρχαιοτήτων έφεραν εις πέρας ένα τεράστιο έργο ανάδειξης και διαχείρισης αρχαιολογικών μουσείων, μνημείων και χώρων, με περίπου 300 ενταγμένες πράξεις! Εξασφαλίστηκε έτσι η απασχόληση για πολλούς εργαζόμενους, με ευρύτατη γεωγραφική διάχυση, ακόμα και σε περιοχές απομακρυσμένες, παραμεθόριες, δυσπρόσιτες, με προφανή την ευεργετική επίδραση που συνεπάγεται το γεγονός για τα μέρη αυτά.
Η εμπειρία έδειξε ότι η επιστημονική προσέγγιση και η χρηστή διαχείριση οδήγησαν στην καλύτερη δυνατή διεκπεραίωση των έργων και απορρόφηση των κοινοτικών πόρων, όπως συχνότατα έχει διαπιστωθεί και από τους ελέγχους που έχουν κάνει οι Διαχειριστικές Αρχές των ΠΕΠ και του Τομεακού Προγράμματος «Πολιτισμός».
Ως πρώτες, άμεσες, ενέργειες θεωρούμε τις ακόλουθες:
- Να επιδιωχθεί η εξασφάλιση τομεακού προγράμματος για τον Πολιτισμό, σε περίπτωση νέας διαπραγμάτευσης για την Δ΄ Προγραμματική Περίοδο.
- Να επιδιωχθεί άμεσα επίσημη γραπτή δέσμευση, με νομικό και όχι προσωπικό χαρακτήρα, για τις πιστώσεις του ΕΣΠΑ που προορίζονται για προγράμματα που αφορούν στην πολιτιστική κληρονομιά. Τα αντίστοιχα έργα θα πρέπει να τα υλοποιήσει η Αρχαιολογική Υπηρεσία, η μόνη αρμόδια κατά το Νόμο για την επέμβαση επί μνημείων και αρχαιολογικών χώρων και όχι τρίτοι! (ΟΤΑ, Ιερές Μονές και Εκκλησία της Ελλάδος).
- Να επιδιωχθεί η εκχώρηση όλων των Μέτρων Πολιτισμού των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ (Τομεακών και Περιφερειακών) στην Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή του ΥΠ.ΠΟ («Ειδική Υπηρεσία Τομέα Πολιτισμού»). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συχνά εκφράσει την επιδίωξή της να υπάρχει μόνον ένας συνομιλητής για τον τομέα του Πολιτισμού και αυτός να είναι το αρμόδιο Υπουργείο και όχι οι διάφοροι τοπικοί άρχοντες (Περιφερειάρχες, Νομάρχες, Δήμαρχοι).
Στην περίπτωση μάλιστα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας υπάρχει το ιδιαίτερα σοβαρό θέμα του Αγίου Όρους, το οποίο έχει κηρυχθεί από την UNESCO το 1988 ως μεικτό, πολιτιστικό και φυσικό αγαθό στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, δηλαδή αποτελεί ολόκληρη η περιοχή του κηρυγμένο μνημείο. Ο σχεδιασμός, η έγκριση και η εκτέλεση έργων στην περιοχή του Άθω θα πρέπει οπωσδήποτε να αποτελέσει θέμα κοινής αντιμετώπισης με το Υπουργείο Πολιτισμού.
- Για τη δυνατότητα ορθής υλοποίησης έργων στο ΕΣΠΑ απαιτείται επαρκής υλικοτεχνική υποδομή και η πλήρης στελέχωση των Εφορειών Αρχαιοτήτων και των μουσείων, οι οποίες μετά την πρόσφατη μετακίνηση προσωπικού για τη λειτουργία των Υπηρεσιών Τεχνικών Έργων, έχουν σοβαρότατες ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό (κυρίως μηχανικούς και λογιστές).
-Τέλος, οι ήδη ενταγμένες στο Γ΄ ΚΠΣ μελέτες ωρίμανσης δημιουργούν ένα σημαντικό απόθεμα μελετών και συστήνουν μια «δεξαμενή έργων» σε μνημεία, χώρους και μουσεία που υποδείχθηκαν από τις αρμόδιες περιφερειακές και ειδικές περιφερειακές Υπηρεσίες του ΥΠΠΟ και σε αυτά τα έργα θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα.
Ο ΣΕΑ θέλοντας να συμβάλει στην διαμόρφωση ενός αντικειμενικού πλαισίου για τα έργα που θα εντάσσονται στην νέα Προγραμματική Περίοδο, επαναλαμβάνει την πρόθεση διοργάνωσης σχετικής ημερίδας, στην οποία θα αναπτυχθεί ο θεωρητικός προβληματισμός και πρακτικές προτάσεις. Στην εκδήλωση αυτή, στην οποία θα επιδιωχθεί συνεργασία με την Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και τις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟ, θα ήταν τιμή μας να παραβρεθείτε.
Α3. ΝΕΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ
Στις αρχές Οκτωβρίου συζητήθηκε στην ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων και ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία το σχέδιο νόμου που κατέθεσε ο Υπουργός Πολιτισμού κ. Μιχάλης Λιάπης για τη μετατροπή του Μουσείου Ακροπόλεως σε Ν.Π.Δ.Δ. -«Ίδρυση νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Μουσείο Ακρόπολης»- καθώς και οι τροπολογίες που είχαν επισυναφθεί σε αυτό (Ν. 3711, ΦΕΚ 224/Α/5-11-08).
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ευθύς εξαρχής αντέδρασε στην παραπάνω ρύθμιση με εμπεριστατωμένη επιχειρηματολογία σχετικά με τις δυσμενέστατες συνέπειες που θα έχει για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ο νόμος για το Μουσείο Ακροπόλεως.
Η αποκοπή του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως, δηλαδή του χώρου που στεγάζει κατά κύριο λόγο τα θραύσματα των γλυπτών του Παρθενώνα, του Ερεχθείου και των υπόλοιπων μνημείων της Ακρόπολης από τον Αρχαιολογικό χώρο του Ιερού Βράχου που είναι μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ύψιστο σύμβολο του ελληνικού έθνους, είναι θεσμικά, ιδεολογικά και λειτουργικά απαράδεκτη, αφού, αντιμετωπίζοντας τα γλυπτά θραύσματα των αρχιτεκτονικών μνημείων που προφανώς αποτελούν μια ενιαία σύλληψη και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τους ναούς από τους οποίους προέρχονται, σαν αυτόνομα κινητά ευρήματα υπονομεύει το κύριο επιχείρημα μας για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και αντίκειται στην ουσία του άρθρου 24 του Συντάγματος.
Στο πλαίσιο της υποχρέωσής μας απέναντι όχι μόνο στα μέλη μας που με αυταπάρνηση υπηρετούν τα μνημεία, αλλά και απέναντι στην συνταγματική επιταγή για την προάσπιση του δημόσιου χαρακτήρα του πολιτιστικού αποθέματος αυτής της χώρας, ο ΣΕΑ ζητά την κατάργηση του νόμου για τη μετατροπή του Μουσείου Ακρόπολης σε Ν.Π.Δ.Δ. και ταυτόχρονα την ίδρυση Ειδικής Περιφερειακής Υπηρεσίας του ΥΠΠΟ που θα περιλαμβάνει τα μνημεία του Ιερού Βράχου, το παλαιό και το νέο Μουσείο και θα διασφαλίζει την ενιαία επιστημονική, διοικητική και οικονομική διαχείριση των κινητών και ακίνητων μνημείων της Ακρόπολης, ώστε το ύψιστο μνημείο της χώρας να παραμείνει στη μέριμνα του δημοσίου όπως προβλέπει το Σύνταγμα.
Σε κάθε περίπτωση, και κατ’ εφαρμογήν ομόφωνων αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης και του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου, έχει αποφασισθεί η προσφυγή μας στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση του Νόμου ως αντισυνταγματικού.
Α4. ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ
Τα σημαντικότερα προβλήματα είναι τα εξής:
· Η πλήρης απουσία προγραμματισμού για την στελέχωση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με αποτέλεσμα οι πάγιες και διαρκείς ανάγκες να καλύπτονται από τους εργαζόμενους με προσωρινά (ασφαλιστικά) μέτρα –οι οποίοι μάλιστα απολύονται αφήνοντας τεράστια κενά- αλλά και από τους μαθητευόμενους των προγραμμάτων stage.
· Η εξαίρεση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας από τον περιορισμό της απασχόλησης μέχρι 24 μήνες των συμβασιούχων υπαλλήλων είναι επιτακτική ανάγκη που καθημερινά διαπιστώνεται στην πράξη. Αυτή η εξαίρεση που ισχύει σήμερα μόνον για τα έργα του Γ΄ ΚΠΣ, πρέπει άμεσα να επεκταθεί σε όλα τα αρχαιολογικά έργα που γίνονται με αυτεπιστασία. Άλλωστε, δεδομένου ότι το αρχαιολογικό έργο είναι εξειδικευμένο και απαιτεί ειδική εμπειρία, η προσφορά των έμπειρων εργαζομένων είναι εξαιρετικά πολύτιμη, και σε ορισμένες απολύτως απαραίτητες κατηγορίες (λιθοξόοι, μαρμαρογλύπτες, τεχνίτες αναστήλωσης, ειδικευμένοι τεχνίτες ανασκαφής κ.ο.κ) πάρα πολύ δυσεύρετη, όταν μάλιστα ορισμένες κατηγορίες (αρχαιολόγοι, μηχανικοί αναστηλωτές, συντηρητές αρχαιοτήτων) έχουν ελάχιστες έως ανύπαρκτες δυνατότητες απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα.
· Για την εύρυθμη λειτουργία των Υπηρεσιών και την αξιοκρατική αντιμετώπιση των εργαζομένων είναι απαραίτητο να καταργηθεί η διάταξη για την επιλογή του έκτακτου προσωπικού που προσλαμβάνεται ανά την επικράτεια από την Κεντρική Υπηρεσία, η οποία μεθοδεύτηκε με στόχο την επιλεκτική πρόσληψη «ημετέρων» προκαλώντας τεράστιες καθυστερήσεις και δυσλειτουργίες με την αντικατάσταση έμπειρου προσωπικού από άλλο χωρίς τα αντίστοιχα προσόντα. Ο ΣΕΑ διαθέτει αδιάσειστα στοιχεία που εκθέτουν την απελθούσα πολιτική ηγεσία και απαιτεί την άμεση ανάκληση της φαύλης διάταξης (καταθέτουμε σχετική διάταξη νόμου). Έως τότε θα πρέπει να τεθεί de facto σε αχρησία. Στο εξής οι προσλήψεις των συμβασιούχων θα πρέπει να πραγματοποιούνται, όπως απαιτεί και η κείμενη νομοθεσία, απ’ ευθείας από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων και τις λοιπές Υπηρεσιακές μονάδες, με αξιοκρατικά και αντικειμενικά κριτήρια για τη θέσπιση των οποίων ο ΣΕΑ σύντομα θα σας υποβάλει σχετική πρόταση. Άλλωστε, η εξαίρεση των προσλήψεων αυτών από το ΑΣΕΠ έγινε για να μπορούν οι κατά τόπους να προσλαμβάνουν εξειδικευμένο προσωπικό. Εάν αυτό δεν τηρείται δεν υπάρχει λόγος οι προσλήψεις να μην γίνονται με τα κριτήρια ΑΣΕΠ.
· Θα πρέπει να ολοκληρωθεί άμεσα η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού (400 θέσεις εκ των οποίων 30 αρχαιολόγοι) και να προωθηθεί τάχιστα η διαδικασία πρόσληψης των 350 (εκ των οποίων 35 αρχαιολόγοι) εγκεκριμένων για το 2009 θέσεων.
· Ζητούμε ακόμη την οριστική κατάργηση του καθεστώτος ομηρίας των εργαζομένων μέσω πολυετών συμβάσεων και την απορρόφηση όσων εργάζονται μακροχρόνια στο ΥΠΠΟ και δεν τακτοποιήθηκαν με το ΠΔ 164/04 («Διάταγμα Παυλόπουλου») ή όσων το θέμα εκκρεμεί στο ΑΣΕΠ.
Α5. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥΣ ΜΟΝΙΜΟΥΣ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΥΜΒΑΣΙΟΥΧΟΥΣ ΤΟΥ ΥΠΠΟ.
· Θα πρέπει το ταχύτερο δυνατό να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των δύο ταχυτήτων υπαλλήλων, μόνιμων και αορίστου χρόνου, με την αναβάθμιση των δεύτερων με ένα πρόγραμμα μονιμοποίησής τους.
· Εκκρεμεί η αναγνώριση της προϋπηρεσίας των συναδέλφων μόνιμων και αορίστου χρόνου σε εποπτευόμενους φορείς, νομικά πρόσωπα του ΥΠΠΟ και στα μεγάλα έργα ως πραγματικής δημόσιας υπηρεσίας.
· Είναι αναγκαίο να εφαρμοστούν οι διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, που προβλέπουν διαφανή τρόπο μεταθέσεων με κατάρτιση ετήσιου πίνακα μεταθετέων, με βάση τα μόρια της προϋπηρεσίας, της οικογενειακής κατάστασης, της παραμονής σε επαρχία/παραμεθόριο κ.λπ.
· Εκκρεμεί η διοργάνωση εισαγωγικών σεμιναρίων νομοθεσίας και διοίκησης για τους συναδέλφους αορίστου χρόνου, προκειμένου να επιτελούν με μεγαλύτερη ευχέρεια τα καθήκοντά τους.
Α6. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΠΟ
Πάγια θέση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων είναι η υπεράσπιση της συνταγματικής επιταγής για τον δημόσιο χαρακτήρα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, δηλαδή, η οποία πρέπει να ασκείται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία του ΥΠΠΟ. Πιστοί σε αυτή την αρχή, διαφωνούμε με την ίδρυση παντός είδους Ν.Π.Ι.Δ. και Α.Ε. που γιγαντώνονται, καταλήγοντας να λειτουργούν εις βάρος του έργου των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού (ΤΔΠΕΑΕ, ΟΠΕΠ κ.λπ.) και τελικά εις βάρος των ίδιων των μνημείων, εφ’ όσον όλοι αυτοί οι φορείς εν τέλει φθάνουν στο σημείο αντί να διεκπεραιώνουν με ταχύτητα το έργο, για το οποίο υποτίθεται πως δημιουργήθηκαν να αυτοτροφοδοτούνται για να διαιωνίζονται και μάλιστα τα στελέχη τους και το προσωπικό τους να αμείβονται σκανδαλωδώς με πολύ μεγαλύτερους μισθούς και επιδόματα από το υπόλοιπο προσωπικό του ΥΠ.ΠΟ. Η δικαίωση του ΣΕΑ από το Συμβούλιο της Επικρατείας στα ασφαλιστικά μέτρα κατά της Υπουργικής Απόφασης που υπήγε το έργο της ΔΙΠΚΑ σε επιτροπή του ΤΔΠΕΑΕ θα έπρεπε να είχε ήδη προβληματίσει το Υπουργείο Πολιτισμού για το ζήτημα αυτό.
Είναι γνωστό ότι οι οργανισμοί στις παρυφές του Δημοσίου (ΟΠΕΠ κλπ.) δημιουργήθηκαν ή έστω κατάντησαν να λειτουργούν για να βολεύονται οι εκάστοτε «ημέτεροι». Σε μια εποχή που και το τελευταίο λεπτό θα έπρεπε να αξιοποιείται καταλλήλως, ο ΟΠΕΠ εισπράττει πολύτιμα έσοδα των αρχαιολογικών χώρων και επιχορηγήσεις από το ΤΑΠ για να πληρώνει το προσωπικό του!
Β. ΤΡΕΧΟΝΤΑ ΣΟΒΑΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
Β1. ΤΟΠΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΣ
· Η νέα προβληματική και παράτυπη σύνθεση των Τοπικών Συμβουλίων Μνημείων, απειλεί με πλήρη παράλυση την ήδη δυσκίνητη Διοίκηση του ΥΠ.ΠΟ, εφ’ όσον, καθίσταται κατ’ ουσίαν αδύνατη η εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία τους (σχετ. Σ.Ε.Α., αρ.πρωτ. 19/20-3-08). Είναι απολύτως κατεπείγουσα η ανασύνθεσή τους με την συμμετοχή των αρχαιολόγων προϊσταμένων στα Συμβούλια των Περιφερειών τους και την εξαίρεση όσων δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου.
· Η σύσταση των νέων Τοπικών Συμβουλίων διακρίνεται από ένα κύριο χαρακτηριστικό: την τοποθέτηση των μελών – αρχαιολόγων προϊσταμένων υπηρεσιακών μονάδων του ΥΠΠΟ σε συμβούλια των οποίων οι χωρική αρμοδιότητα απέχει πολύ από την περιφέρεια όπου οι αρχαιολόγοι αυτοί υπηρετούν. Η συγκεκριμένη αυτή επιλογή παρουσιάζει τα ακόλουθα μεγάλα προβλήματα:
1) Επιλέγεται να τοποθετηθούν οι προϊστάμενοι των εφορειών αρχαιοτήτων σε συμβούλια που βρίσκονται σε πολύ μεγάλη απόσταση από την υπηρεσία που υπηρετούν. Μάλιστα η επιλογή αυτή, η οποία δεν υποστηρίχθηκε από συγκεκριμένο σκεπτικό, εφαρμόστηκε αποσπασματικά και δίνει την εντύπωση τιμωρίας σε μερίδα προϊσταμένων εφόσον άλλοι παραμένουν στο χώρο που υπηρετούν.
2) Ασαφές παραμένει το κριτήριο επιλογής των εξωϋπηρεσιακών αρχαιολόγων των συμβουλίων καθώς και ο τρόπος κατανομής τους στην επικράτεια. Ας σημειωθεί ότι για ορισμένους εξ’ αυτών υπάρχει και τυπικό κόλλημα που καθιστά παράτυπο τον ορισμό τους, αφού δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος. Συνεπώς τυχόν συμμετοχή τους ενέχει τον κίνδυνο ακυρώσεως όλων των σχετικών γνωμοδοτήσεων του τοπικού συμβουλίου.
3) Η μετακίνηση των προϊσταμένων από τη μία άκρη στην άλλη παρακωλύει ουσιαστικά την παραγωγή έργου από την Αρχαιολογική υπηρεσία καθώς τουλάχιστον οκτώ (8) από τις 21 εργάσιμες ημέρες του μήνα θα πρέπει να τις αναλίσκουν σε ταξίδια για τα Τοπικά Συμβούλια. Σε εποχή έλλειψης προσωπικού και υποστελέχωσης, η τεράστια απώλεια εργατοωρών και μάλιστα από τα πλέον υψηλόβαθμα και εξειδικευμένα στελέχη της υπηρεσίας θεωρείται ασυγχώρητη και απολύτως περιττή πολυτέλεια.
4) Για να επιτευχθεί η στοιχειώδης απαρτία και να λειτουργήσουν τα συμβούλια θα πρέπει να εναρμονιστούν ημερολογιακά οι υποχρεώσεις των προϊσταμένων – μελών που προέρχονται από διαφορετικές και απομακρυσμένες περιφέρειες και είναι συγχρόνως εισηγητές στα οικεία συμβούλια των εφορειών τους, σύμπτωση, που αν δεν είναι αδύνατη είναι εξαιρετικά δύσκολη να επιτευχθεί.
5) Οι επαναλαμβανόμενες μετακινήσεις πλήθους στελεχών της υπηρεσίας ανά την Ελλάδα έχουν ως συνέπεια την τεράστια αύξηση των οδοιπορικών εξόδων του ΥΠΠΟ, τη στιγμή που στόχος της δημόσιας διοίκησης είναι ο περιορισμός των περιττών δαπανών. Με δεδομένη μάλιστα την συρρίκνωση των πιστώσεων για όλες τις ανάγκες της υπηρεσίας το μέτρο είναι τουλάχιστον οξύμωρο.
Β2. ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ
· Η χρηματοδότηση των Εφορειών Αρχαιοτήτων, των Διευθύνσεων και των Μουσείων, κατά το 2008 κινήθηκε σε ασφυκτικά πλαίσια με αποτέλεσμα οι Υπηρεσίες να μη μπορούν να λειτουργήσουν ούτε καν στοιχειωδώς. Η, μετά από πολλά χρόνια, πρωτοφανής αδυναμία προγραμματισμού και έγκαιρης πρόσληψης επαρκούς προσωπικού για την φύλαξη και την καθαριότητα των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων, είχε σαν συνέπεια σοβαρές δυσλειτουργίες που εξέθεσαν το Υπουργείο στην Κοινή Γνώμη.
· Η αδυναμία πρόσληψης εργατοτεχνικού προσωπικού για τις σωστικές ανασκαφές, οξύνει το χρόνιο πρόβλημα της μακροχρόνιας δέσμευσης των ιδιοκτησιών των πολιτών και προκαλεί μεγάλες πιέσεις και εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες.
· Τα οφειλόμενα από το 2007 & 2008 οδοιπορικά των αρχαιολόγων δεν έχουν ακόμη καταβληθεί, και θα πρέπει άμεσα να τακτοποιηθεί η εκκρεμότητα δεδομένου ότι τα έξοδα μετακίνησης επιβάρυναν τους ίδιους τους υπαλλήλους.
· Ο ΣΕΑ διερωτάται ακόμη εάν για το 2009 θα υλοποιηθεί το εγκεκριμένο ετήσιο επιχειρησιακό πρόγραμμα των μονάδων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, το οποίο καρκινοβατεί από έλλειψη πόρων, αλλά και από δυσλειτουργίες και καθυστερήσεις στην διοικητική διεκπεραίωση.
· Ο ΣΕΑ θεωρεί ότι η κατάργηση του ειδικού λογαριασμού του ΥΠΠΟ ύστερα από την αποκάλυψη της αδιαφανούς και διαβλητής διαχείρισής του θα πρέπει να συνοδεύονταν από μία αναλυτική και τεκμηριωμένη πρόταση για τον τρόπο ενίσχυσης του Αρχαιολογικού Έργου, αφού όταν θεσμοθετήθηκε ο ειδικός λογαριασμός ως πιστώσεις του Λόττο αποτέλεσε μια επιπλέον πολύτιμη πηγή χρηματοδότησης για τα μνημεία. Η μεταφορά των πιστώσεων του ειδικού λογαριασμού στον τακτικό προϋπολογισμό και στο πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων είναι ελλιπής έχοντας ως τελικό αποτέλεσμα οι πόροι για τα μνημεία που θα διατεθούν τη φετινή χρονιά να είναι μικρότεροι από τους περσινούς ενώ οι αντίστοιχες ανάγκες των μνημείων να γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες
Β3. ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ
Το μείζον πρόβλημα των υπηρεσιακών μετακινήσεων (βλ. οικονομικά αιτήματα) καθίσταται ακόμη μεγαλύτερο δεδομένου ότι πολλές υπηρεσιακές μονάδες δεν διαθέτουν ούτε υπηρεσιακό αυτοκίνητο, με αποτέλεσμα οι υπάλληλοι να μετακινούνται με τα προσωπικά τους ΙΧ πληρώνοντας το τεράστια κόστος της μεταφοράς ή να μπαίνουν σε αυτοκίνητα τρίτων (ιδιωτών ενδιαφερομένων, εργολάβων δημοσίων έργων κλπ.) για να πραγματοποιήσουν αυτοψίες με αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, να κινδυνεύει και η σωματική τους ακεραιότητα. Η προμήθεια υπηρεσιακών οχημάτων για όσες Υπηρεσίες δεν διαθέτουν είναι στοιχειώδης ενέργεια που θα έπρεπε προ πολλού να έχει ρυθμιστεί, για την εύρυθμη εκτέλεση του έργου της προστασίας των μνημείων, για την ασφάλεια των υπαλλήλων και, τέλος, για την διαφύλαξη του κύρους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και των στελεχών της. Το ζήτημα απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Στην περίπτωση που δεν διασφαλιστεί η έγκαιρη αποζημίωση, η ασφάλεια και η αξιοπρεπής για δημόσιο λειτουργό μετακίνηση, ο Σ.Ε.Α. θεωρεί υποχρέωση να δώσει οδηγίες στα μέλη του να μην αναλαμβάνουν αυτοψίες που δεν πληρούν τους αυτονόητους όρους, που ορίζει άλλωστε και ο νόμος.
Β4. ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΟΡΕΙΕΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ
Με την Αριθμ. ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΟΙΚΔ/Α5/16588/20-2-08 μεταφέρθηκαν μηχανικοί και οι οργανικές τους θέσεις από τις Εφορείες αρχαιοτήτων και τα μουσεία στις Υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων. Δηλαδή, οι περιφερειακές μονάδες της Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης, Μ. & Τ.Ε. στελεχώθηκαν με τεχνικό προσωπικό από τις περιφερειακές μονάδες της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων & Π.Κ.! Έγινε, άρα, ανακατανομή του προσωπικού όχι μεταξύ των μονάδων της Γ. Δ. Αναστήλωσης, αλλά εις βάρος των μονάδων της Γ. Δ. Αρχαιοτήτων και του έργου που επιτελούν. Η στελεχιακή αφαίμαξη των Εφορειών έγινε φυσικά χωρίς την συγκατάθεση των προϊσταμένων τους, οι οποίοι καλούνται να διεκπεραιώσουν το σύνθετο έργο των Εφορειών χωρίς τους πολύτιμους επιστημονικούς συνεργάτες τους. Σε πολλές περιπτώσεις η μετακίνηση δεν είχε την συγκατάθεση ούτε των μετακινούμενων συναδέλφων μηχανικών! Μάλιστα, οι μετακινήσεις μηχανικών μαζί με τις οργανικές τους θέσεις έγιναν χωρίς προηγουμένως να έχουν πληρωθεί οι θέσεις προϊσταμένων των Τεχνικών Τμημάτων των Εφορειών και των Μουσείων! Οι τεκμηριωμένες διαφωνίες των αρχαιολόγων για την απογύμνωση των Εφορειών από επιστημονικό τεχνικό προσωπικό έχουν εγκαίρως κατατεθεί και στην Γ.Δ. Αρχαιοτήτων. Η ενέργεια αυτή είναι απαράδεκτη γιατί αποδυναμώνει τις Εφορείες Αρχαιοτήτων, αφού αφήνει πολλές Εφορείες χωρίς τεχνικό προσωπικό άλλα και με ελλιπές οργανόγραμμα (χωρίς δηλαδή Τμήμα Τεχνικών Έργων). Κατά συνέπεια, υπονομεύει –εσκεμμένα;- πλήρως το έργο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και τον επιτυχημένο θεσμό της αυτεπιστασίας για την εκτέλεση των αρχαιολογικών έργων, καθώς τα έργα του Γ΄ ΚΠΣ δεν θα μπορούν να ολοκληρωθούν ομαλά, κατά την υπό έγκριση από την Ε.Ε. παράταση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Ε.Π. «Πολιτισμός» και ΠΕΠ).
Ύστερα από τα παραπάνω είναι σαφές ότι κανένας απολύτως μηχανικός ή τεχνικός δεν μπορεί να φύγει από τις Εφορείες, εάν προηγουμένως δεν πληρωθούν όλα τα τεχνικά τμήματα των Εφορειών και των Μουσείων και εφ’ όσον δεν αντικατασταθεί προηγουμένως από άλλον. Η επιλογή για αναστολή της απόφασης μετάθεσης των μηχανικών μέχρι τη λήξη του Γ΄ ΚΠΣ, αποτέλεσε ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση, όμως θα παραμείνει ημίμετρο εάν δεν διευθετηθεί οριστικά η καταστροφική για την Υπηρεσία και τα μνημεία αποψίλωση των Εφορειών από μηχανικούς.
Β5. ΘΕΜΑΤΑ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ & ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ
- Η τρομακτική καθίζηση της εκδοτικής δραστηριότητας του ΤΑΠ με ευθύνη της Διοίκησής του είναι μια πραγματικότητα η οποία θα πρέπει άμεσα να σταματήσει. Η δημοσίευση του αρχαιολογικού έργου του ΥΠΠΟ αποτελεί στοιχειώδη συμβατική υποχρέωση του κράτους απέναντι στα μνημεία, στον πολίτη, αλλά και στην διεθνή επιστημονική κοινότητα. Πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε να προχωρήσει άμεσα η έκδοση του Αρχαιολογικού Δελτίου αλλά και των λοιπών εκκρεμουσών εκδόσεων.
- Το χρονίζον πρόβλημα των απαλλοτριώσεων θα πρέπει επιτέλους να βρει την λύση του, καθώς εκθέτει την Υπηρεσία (υπάρχουν σχετικές γνωματεύσεις από τον Συνήγορο του Πολίτη) και τελικά στρέφει τον πολίτη κατά της μνημειακής μας κληρονομιάς.
Αντί της επίλυσης των παραπάνω προβλημάτων, στον νόμο για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης επήλθε ένα ουσιώδες πλήγμα στα οικονομικά του ΤΑΠΑ. Τα έσοδα του ΤΑΠΑ θα διατίθενται πλέον για τους σκοπούς του Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων Εκτελέσεως Αρχαιολογικών Έργων (Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε.), του Οργανισμού Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε. (ΟΠΕΠ Α.Ε.) και της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθηνών Α.Ε. (ΕΑΧΑ Α.Ε.)! Είναι φανερό ότι με τον τρόπο αυτό το αποθεματικό του ΤΑΠΑ θα διανέμεται σε παραϋπηρεσίες, εργολάβους και κατασκευαστικές εταιρείες, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν μεγάλες και συγκεκριμένες ανάγκες και εκκρεμότητες οι οποίες εντάσσονται άμεσα στους σκοπούς του, όπως οι απαλλοτριώσεις, οι αμοιβές για παράδοση αρχαίων, οι εκδόσεις και η οικονομική ενίσχυση του έργου των Εφορειών Αρχαιοτήτων. Τέλος, στον ίδιο νόμο προβλέπεται ο διορισμός και η παύση των μελών του Δ.Σ. του ΤΑΠΑ με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, χωρίς την γνωμοδότηση του ΚΑΣ. Σκοπός της ρύθμισης αυτής ήταν η αποδιοργάνωση των οικονομικών του ΤΑΠΑ, το οποίο έχει σταθερούς πόρους και η διαρκής συρρίκνωσή του προ όφελος παραϋπηρεσιών, οι οποίες νέμονται για χρόνια τα ταμεία του ΥΠ.ΠΟ παραμένοντας ελλειμματικές από την αρχή της ίδρυσής τους (ΟΠΕΠ Α.Ε.) και ΕΑΧΑ Α.Ε.
Ο ΣΕΑ υποστηρίζει ότι αν η πολιτική ηγεσία επιθυμεί τον εξορθολογισμό των οικονομικών του ΥΠ.ΠΟ, θα πρέπει να καταργηθεί η προσφάτως θεσμοθετημένη μεταφορά κονδυλίων του ΤΑΠΑ στον ΟΠΕΠ, το ΤΔΠΕΑΕ και την ΕΑΧΑ, να κλείσει ο ΟΠΕΠ Α.Ε. και να μεταφερθούν οι λειτουργίες και το προσωπικό του στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων.
Β6. ΚΑΚΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
Τα κρούσματα αυθαιρεσίας και κακοδιοίκησης στην Αρχαιολογική Υπηρεσία αυξήθηκαν αλματωδώς τον τελευταίο καιρό και είναι επιτακτική η αποκατάσταση της τάξης και της νομιμότητας. Δικαστικές αποφάσεις για τις τοποθετήσεις προϊσταμένων δεν εφαρμόζονται και στελέχη του ΥΠΠΟ υφίστανται τις συνέπειες, αναπληρωτές προϊστάμενοι αντικαθίστανται χωρίς αιτιολογία επειδή δεν είναι αρεστοί (4η ΕΒΑ), αυθαίρετες παρεμβάσεις στο έργο των Εφορειών από ορισμένες Υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων (Κρήτη) εκθέτουν το ΥΠΠΟ και ταλαιπωρούν τον πολίτη.
Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ
Γ1. ΕΚΤΟΣ ΕΔΡΑΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ
Δεν έχει ρυθμιστεί ακόμη παρά τις περί αντιθέτου διαβεβαιώσεις της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας η εξίσωση των εκτός έδρας αποζημιώσεων των αρχαιολόγων και των άλλων κλάδων με εκείνες των μηχανικών, ανισότητα που προσβάλλει όλους τους εργαζομένους του ΥΠΠΟ. Απαιτείται άμεσα η έκδοση ΚΥΑ ΥΠΠΟ-ΥΠΟΙΟ για την αντίστοιχη αύξηση της ημερήσιας αποζημίωσης και για τους αρχαιολόγους. Παρά τις ρητές και δημόσιες δεσμεύσεις του απελθόντος υπουργού πολιτισμού το θέμα δεν έχει ακόμη επιλυθεί.
Επισημαίνουμε ότι μέχρι σήμερα, οι αρχαιολόγοι μετακινούνται για τις υπηρεσιακές ανάγκες ιδία δαπάνη δανείζοντας ουσιαστικά το κράτος από τον γλίσχρο μισθό των 1200-1300 €. Λαμβάνουν δε τις αποζημιώσεις τους με πολύμηνες ή και πολύχρονες ακόμη καθυστερήσεις.
Εφ’ όσον δεν ρυθμιστεί άμεσα η αναπροσαρμογή της εκτός έδρας αποζημίωσης, ο Σ.Ε.Α. θα εισηγηθεί στα μέλη του όπως: να μη μετακινούνται εάν δεν τους προκαταβάλλονται τα έξοδα μετακίνησης. Αυτό σημαίνει ότι με εξαίρεση τις περιπτώσεις άμεσου κινδύνου για τα μνημεία (λαθρανασκαφές, έργα συντήρησης και προστασίας κλπ.), οι αρχαιολόγοι δεν θα κάνουν πλέον αυτοψίες για έργα ιδιωτών ή άλλων φορέων.
Γ2. ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ - ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ
- Οι αποδοχές των αρχαιολόγων στο ΥΠΠΟ έχουν καταντήσει πλέον να είναι προσβλητικές για το έργο που επιτελούν και ενδεικτικές βέβαια για την αντιμετώπιση που επιφυλάσσει η Πολιτεία στον πολιτισμό και στους λειτουργούς του. Πάγιο αίτημα του ΣΕΑ είναι η αύξηση των αποδοχών όχι με επιδοματικές πολιτικές, αλλά με ένα νέο μισθολόγιο αρχαιολόγων που θα ανταποκρίνεται στα προσόντα του κλάδου μας αλλά κυρίως στο σύνθετο έργο που επιτελούν για την μνημειακή κληρονομιά της Ελλάδας, που είναι ταυτόχρονα επιστημονικό-ερευνητικό και διοικητικό-διαχειριστικό.
- Θεωρούμε σημαντικό ότι θεσμοθετήθηκε τελικά η καταβολή του πολιτιστικού επιδόματος σε όλους τους εργαζομένους του Υπουργείου Πολιτισμού, αντίστοιχα θα πρέπει να διασφαλιστεί θεσμικά η παροχή άλλων έμμεσων ενισχύσεων προς τους υπαλλήλους (παιδικός σταθμός κλπ.) με διαφάνεια στην διαχείριση των σχετικών πιστώσεων καθώς και η αντιμετώπιση ανάλογων παροχών και στην περιφέρεια.
- Η αναπροσαρμογή του επιδόματος αρχαιολογικών ερευνών, που είναι παγωμένο εδώ και επτά χρόνια, είναι το βασικό οικονομικό μας αίτημα. Η κυβέρνηση πριν τις εκλογές του 2007 είχε δεσμευθεί δια του κ. Γ. Βουλγαράκη να ενεργήσει για την αύξηση. Αναμένουμε άμεσα τις σχετικές ενέργειες. Η κατά 170 € είναι η ελάχιστη αναπροσαρμογή για να καλύψει τις τιμαριθμικές απώλειες του επιδόματος κατά την τελευταία επταετία. Παράλληλα θα πρέπει να εξασφαλιστεί η τακτή αναπροσαρμογή του σύμφωνα με όσα άλλωστε προβλέπει και η κείμενη νομοθεσία. Υπενθυμίζεται ακόμη, ότι για λόγους γραφειοκρατικών αγκυλώσεων δεν παρέχεται το επίδομα σε επτά μέλη του κλάδου μας (μπορούν να το λαμβάνουν οι αρχαιολόγοι, οι μουσειολόγοι, αλλά όχι οι Αρχαιολόγοι –Μουσειολόγοι!).
- Τα επιδόματα ευθύνης για τους αρχαιολόγους προϊσταμένους Τμημάτων και Διευθύνσεων, Εφορειών και Μουσείων στο ΥΠΠΟ, μετά μάλιστα τις σχετικές κρατήσεις, είναι απολύτως εξευτελιστικά και δεν ανταποκρίνονται ούτε κατ΄ ελάχιστο στις μεγάλες ευθύνες που αναλαμβάνουν. Είναι απολύτως απαραίτητη η ρύθμιση για τον πολλαπλασιασμό τους.
Κύριε Υπουργέ,
Το παρόν υπόμνημα αποτελεί μία πρώτη ενημέρωσή σας για τα ζητήματα που αφορούν τους αρχαιολόγους του ΥΠΠΟ και εν γένει την αρχαιολογική υπηρεσία. Θεωρούμε ότι θα ήταν χρήσιμη μία συνάντηση του ΔΣ του συλλόγου μαζί σας, προκειμένου να σας εκθέσουμε τις θέσεις μας αναλυτικότερα.
Με τιμή,
Για το Δ.Σ. του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων,
Ο Πρόεδρος
Δημήτρης Αθανασούλης
Η Γενική Γραμματέας
Άλκηστη Παπαδημητρίου
