Αθήνα, 16/12/2009
Αρ. Πρωτ: 216
Προστασία του ορεινού όγκου Υμηττού και των αρχαιολογικών χώρων του
Η κλήση από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας προς τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Αττικής να καταθέσουν απόψεις και προτάσεις εν όψει της τροποποιήσεως του ισχύοντος Π.Δ. προστασίας του Υμηττού (ΦΕΚ 544/Α/ 1974) έγινε δεκτή με αισιοδοξία, διότι αφενός δινόταν η ευκαιρία να θεσμοθετηθούν οι αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία του Υμηττού και αφετέρου διότι θα τροποποιούνταν το καθεστώς των χρήσεων και των όρων δόμησης που αλλοιώνουν την φυσιογνωμία του βουνού και κατά συνέπεια το περιβάλλον των αρχαιολογικών χώρων. Θεωρήθηκε δηλαδή, ότι θα έπαυαν πλέον να επιτρέπονται τα πολιτιστικά κέντρα και τα κτήρια κοινωφελούς χαρακτήρα (θεραπευτήρια, αναπαυτήρια κ.λπ..), τα οποία εξ ορισμού είναι ογκώδη. Πολύ περισσότερο εφόσον, όπως κατέστη γνωστό στο πανελλήνιο, οι ρυθμίσεις αυτές αποτελούν την κερκόπορτα της αυθαιρεσίας, ώστε να έχουν οικοδομηθεί πλήθος πολυτελών επαύλεων κυρίως στην ανατολική κλιτύ του Υμηττού, υπό το πρόσχημα του πολιτιστικού κτηρίου. Θεωρήθηκε επίσης, ότι τίθεται φραγμός στην ανάπτυξη των κεραιών στην κορυφογραμμή και την εγκατάσταση κεραιών κινητής τηλεφωνίας. Γρήγορα όμως, έγινε αντιληπτό ότι ο σκοπός της τροποποίησης ήταν η διευκόλυνση των οδικών έργων διά του Υμηττού για τη σύνδεση των νοτίων προαστίων της Αθήνας με την Αττική Οδό και τον αερολιμένα Ελευθέριος Βενιζέλος.
Ο Υμηττός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ιστορία της πόλης – κράτους των Αθηνών και κυρίως με τους Κλεισθένιους δήμους που αναπτύχθηκαν στις υπώρειές του. Συνδέεται με μυθολογικά (αντιπαράθεση Πάλλαντα και Θησέως) και ιστορικά περιστατικά. Το Υμήττιο μέλι ήταν φημισμένο από τα αρχαία χρόνια.
Στους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους που έχουν εντοπισθεί στον Υμηττό και για τους οποίους προτάθηκε οριοθέτηση και θεσμοθέτηση Ζώνης Α, αδόμητης, απόλυτης προστασίας συγκαταλέγονται:
1. Το Ιερό του Διός Σημείου στην κορυφή του Υμηττού
2. Ο ναός του Διός Ομβρίου και του Απόλλωνος Προοψίου στον Προφήτη Ηλία Κορωπίου
3. Το σπήλαιο του Νυμφολήπτου και το σπήλαιο του Λεονταρίου
4. Διάσπαρτα χαράγματα και επιγραφές με πλήθος αρχαίων ονομάτων
5. Τα λατομεία του μαρμάρου κυρίως στην περιοχή της Καισαριανής καθώς και στις ανατολικές πλαγιές
6. Τα στρατόπεδα στην Ηλιούπολη και στο Κακό Ρέμμα
7. Αγροικίες ύστερων κλασικών - ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων στις υπώρειές του, με γνωστότερη αυτή της Βάρης.
8. Υδρομαστευτικά υδραγωγεία αποτελούμενα από υπόγειους αγωγούς ύψους έως και 2 μ. και φρέατα στα Γλυκά Νερά, την Παιανία, το Κορωπί.
9. Ο αρχαιολογικός χώρος των Λαμπρικών Κορωπίου, όπου εντοπίζεται ο αρχαίος δήμος των Λαμπτρών Καθύπερθεν και μεγάλη βυζαντινή εγκατάσταση
10. Ο αρχαιολογικός χώρος στις θέσεις Κίτσι, Θίτι, Χάβαρα και Μακρυά Πεύκα Κορωπίου, όπου εκτός από τα αρχιτεκτονικά και ταφικά κατάλοιπα του αρχαίου δήμου των Λαμπτρών Υπένερθεν, έχει ανασκαφεί προϊστορική ακρόπολη, ενώ στη θέση του ιερού της Αφροδίτης βρίσκεται σήμερα ο βυζαντινός Ι.Ν. της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας. Εκκρεμεί η θεσμοθέτηση Ζώνης Α αδόμητης, απολύτου προστασίας για την προϊστορική ακρόπολη.
Στην τελική πρόταση του νέου Π.Δ. Υμηττού, η οποία δεν έχει αποσταλεί για γνωμοδότηση στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, οι παραπάνω αρχαιολογικοί χώροι εντάσσονται ασαφώς στη Ζώνη Α, επιτρέποντας παρεκκλίσεις και εξαιρέσεις που θίγουν την απόλυτη προστασία των αρχαιολογικών χώρων.
Απόσπασμα από την πρόταση Π.Δ.: «Ζώνη Α. Η ζώνη αυτή καθορίζεται ως Πάρκο Φύσης (NATURA) και Ιστορικών Μνημείων με στόχο την ανάδειξη των ιδιαίτερων φυσικών, γεωλογικών, και ιστορικών χαρακτηριστικών του Υμηττού. Είναι ζώνη απολύτου προστασίας, εντός της οποίας δεν επιτρέπεται η δόμηση εκτός από την κατασκευή μόνο πέντε (5) νέων δημοτικών αναψυκτηρίων μέγιστου εμβαδού 100τμ, περιπτέρων δασικής αναψυχής, καθώς και οι διαμορφώσεις χώρων θέας, πληροφόρησης, παρατήρησης και η χάραξη μονοπατιών και ποδηλατοδρόμων».
Επισημαίνεται ότι στον αρχαιολογικό χώρο των Λαμπτρών Υπένερθεν, και συγκεκριμένα από την Περιοχή Β2 μέσης προστασίας του (θεσμοθετημένης με το από 20-2-2003 Π.Δ. - ΦΕΚ 199/Δ/2003) πρόκειται να διέλθει ο νέος αυτοκινητόδρομος, πλάτους 25 μ. με υπόγειες σήραγγες και κοιλαδογέφυρες, με το σκεπτικό ότι η διάνοιξη οδών επιτρέπεται στις ζώνες μέσης προστασίας. Όταν όμως, στις ζώνες αυτές επιτρέπεται μόνον η ανέγερση ισόγειας κατοικίας 100 τ.μ. και αγροτικής αποθήκης 30 τ.μ. σε αγροτεμάχιο 20 και κατά παρέκκλιση 4 στρεμμάτων, είναι εύκολα αντιληπτό το μέγεθος των οδών που είναι αναγκαίες για την εξυπηρέτησή τους, και το οποίο ουδεμία σχέση έχει με τον αυτοκινητόδρομο που προαναφέρθηκε. Πρόσθετα το τμήμα αυτό (Κορωπίου – Αγίας Μαρίνας) που θίγει και τον αρχαιολογικό χώρο των Λαμπρικών, δεν προέβλεπε στο από 20-2-2003 Π.Δ. και δεν συνοδεύεται από καμία μελέτη σκοπιμότητας.
Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ εκφράζει την κάθετη αντίρρησή του για τα όσα σχεδιάζονται για τον Υμηττό και την ανησυχία του σχετικά με την τύχη των αρχαιοτήτων και ζητεί:
- την άμεση προώθηση της διαδικασίας για την θεσμοθέτηση των Ζωνών Α αδόμητων, απολύτου προστασίας των αρχαιολογικών χώρων του Υμηττού, η οποία εκκρεμεί στην Κεντρική Υπηρεσία και την ενσωμάτωσή τους στο νέο Π.Δ. προστασίας του Υμηττού, χωρίς καμία παρέκκλιση ή εξαίρεση
- την θεσμοθέτηση ενός πλαισίου που θα περιλαμβάνει συνολικά την προστασία του Υμηττού ως ιστορικού και αρχαιολογικού χώρου και φυσικού τοπίου, θέτοντας τέρμα στην αλλοίωση του περιβάλλοντος, την αυθαίρετη δόμηση, εγκατάσταση κεραιών κ.λπ., αλλά και στον σχεδιασμό που θέλει να μεταβάλει τον χαρακτήρα του, άμεσα με την κατασκευή έργων και έμμεσα με τις αλλαγές που θα επιφέρουν τα έργα αυτά στις χρήσεις γης, πάντοτε εις βάρος του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος
- την ακύρωση της Κ.Υ.Α για την κατασκευή του αυτοκινητοδρόμου και την επανεξέτασή της, ώστε αυτή να επιφέρει την ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση, καθώς και την κατάργηση του τμήματος Κορωπίου – Αγίας Μαρίνας.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Αρ. Πρωτ: 216
Προστασία του ορεινού όγκου Υμηττού και των αρχαιολογικών χώρων του
Η κλήση από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας προς τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Αττικής να καταθέσουν απόψεις και προτάσεις εν όψει της τροποποιήσεως του ισχύοντος Π.Δ. προστασίας του Υμηττού (ΦΕΚ 544/Α/ 1974) έγινε δεκτή με αισιοδοξία, διότι αφενός δινόταν η ευκαιρία να θεσμοθετηθούν οι αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία του Υμηττού και αφετέρου διότι θα τροποποιούνταν το καθεστώς των χρήσεων και των όρων δόμησης που αλλοιώνουν την φυσιογνωμία του βουνού και κατά συνέπεια το περιβάλλον των αρχαιολογικών χώρων. Θεωρήθηκε δηλαδή, ότι θα έπαυαν πλέον να επιτρέπονται τα πολιτιστικά κέντρα και τα κτήρια κοινωφελούς χαρακτήρα (θεραπευτήρια, αναπαυτήρια κ.λπ..), τα οποία εξ ορισμού είναι ογκώδη. Πολύ περισσότερο εφόσον, όπως κατέστη γνωστό στο πανελλήνιο, οι ρυθμίσεις αυτές αποτελούν την κερκόπορτα της αυθαιρεσίας, ώστε να έχουν οικοδομηθεί πλήθος πολυτελών επαύλεων κυρίως στην ανατολική κλιτύ του Υμηττού, υπό το πρόσχημα του πολιτιστικού κτηρίου. Θεωρήθηκε επίσης, ότι τίθεται φραγμός στην ανάπτυξη των κεραιών στην κορυφογραμμή και την εγκατάσταση κεραιών κινητής τηλεφωνίας. Γρήγορα όμως, έγινε αντιληπτό ότι ο σκοπός της τροποποίησης ήταν η διευκόλυνση των οδικών έργων διά του Υμηττού για τη σύνδεση των νοτίων προαστίων της Αθήνας με την Αττική Οδό και τον αερολιμένα Ελευθέριος Βενιζέλος.
Ο Υμηττός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ιστορία της πόλης – κράτους των Αθηνών και κυρίως με τους Κλεισθένιους δήμους που αναπτύχθηκαν στις υπώρειές του. Συνδέεται με μυθολογικά (αντιπαράθεση Πάλλαντα και Θησέως) και ιστορικά περιστατικά. Το Υμήττιο μέλι ήταν φημισμένο από τα αρχαία χρόνια.
Στους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους που έχουν εντοπισθεί στον Υμηττό και για τους οποίους προτάθηκε οριοθέτηση και θεσμοθέτηση Ζώνης Α, αδόμητης, απόλυτης προστασίας συγκαταλέγονται:
1. Το Ιερό του Διός Σημείου στην κορυφή του Υμηττού
2. Ο ναός του Διός Ομβρίου και του Απόλλωνος Προοψίου στον Προφήτη Ηλία Κορωπίου
3. Το σπήλαιο του Νυμφολήπτου και το σπήλαιο του Λεονταρίου
4. Διάσπαρτα χαράγματα και επιγραφές με πλήθος αρχαίων ονομάτων
5. Τα λατομεία του μαρμάρου κυρίως στην περιοχή της Καισαριανής καθώς και στις ανατολικές πλαγιές
6. Τα στρατόπεδα στην Ηλιούπολη και στο Κακό Ρέμμα
7. Αγροικίες ύστερων κλασικών - ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων στις υπώρειές του, με γνωστότερη αυτή της Βάρης.
8. Υδρομαστευτικά υδραγωγεία αποτελούμενα από υπόγειους αγωγούς ύψους έως και 2 μ. και φρέατα στα Γλυκά Νερά, την Παιανία, το Κορωπί.
9. Ο αρχαιολογικός χώρος των Λαμπρικών Κορωπίου, όπου εντοπίζεται ο αρχαίος δήμος των Λαμπτρών Καθύπερθεν και μεγάλη βυζαντινή εγκατάσταση
10. Ο αρχαιολογικός χώρος στις θέσεις Κίτσι, Θίτι, Χάβαρα και Μακρυά Πεύκα Κορωπίου, όπου εκτός από τα αρχιτεκτονικά και ταφικά κατάλοιπα του αρχαίου δήμου των Λαμπτρών Υπένερθεν, έχει ανασκαφεί προϊστορική ακρόπολη, ενώ στη θέση του ιερού της Αφροδίτης βρίσκεται σήμερα ο βυζαντινός Ι.Ν. της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας. Εκκρεμεί η θεσμοθέτηση Ζώνης Α αδόμητης, απολύτου προστασίας για την προϊστορική ακρόπολη.
Στην τελική πρόταση του νέου Π.Δ. Υμηττού, η οποία δεν έχει αποσταλεί για γνωμοδότηση στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, οι παραπάνω αρχαιολογικοί χώροι εντάσσονται ασαφώς στη Ζώνη Α, επιτρέποντας παρεκκλίσεις και εξαιρέσεις που θίγουν την απόλυτη προστασία των αρχαιολογικών χώρων.
Απόσπασμα από την πρόταση Π.Δ.: «Ζώνη Α. Η ζώνη αυτή καθορίζεται ως Πάρκο Φύσης (NATURA) και Ιστορικών Μνημείων με στόχο την ανάδειξη των ιδιαίτερων φυσικών, γεωλογικών, και ιστορικών χαρακτηριστικών του Υμηττού. Είναι ζώνη απολύτου προστασίας, εντός της οποίας δεν επιτρέπεται η δόμηση εκτός από την κατασκευή μόνο πέντε (5) νέων δημοτικών αναψυκτηρίων μέγιστου εμβαδού 100τμ, περιπτέρων δασικής αναψυχής, καθώς και οι διαμορφώσεις χώρων θέας, πληροφόρησης, παρατήρησης και η χάραξη μονοπατιών και ποδηλατοδρόμων».
Επισημαίνεται ότι στον αρχαιολογικό χώρο των Λαμπτρών Υπένερθεν, και συγκεκριμένα από την Περιοχή Β2 μέσης προστασίας του (θεσμοθετημένης με το από 20-2-2003 Π.Δ. - ΦΕΚ 199/Δ/2003) πρόκειται να διέλθει ο νέος αυτοκινητόδρομος, πλάτους 25 μ. με υπόγειες σήραγγες και κοιλαδογέφυρες, με το σκεπτικό ότι η διάνοιξη οδών επιτρέπεται στις ζώνες μέσης προστασίας. Όταν όμως, στις ζώνες αυτές επιτρέπεται μόνον η ανέγερση ισόγειας κατοικίας 100 τ.μ. και αγροτικής αποθήκης 30 τ.μ. σε αγροτεμάχιο 20 και κατά παρέκκλιση 4 στρεμμάτων, είναι εύκολα αντιληπτό το μέγεθος των οδών που είναι αναγκαίες για την εξυπηρέτησή τους, και το οποίο ουδεμία σχέση έχει με τον αυτοκινητόδρομο που προαναφέρθηκε. Πρόσθετα το τμήμα αυτό (Κορωπίου – Αγίας Μαρίνας) που θίγει και τον αρχαιολογικό χώρο των Λαμπρικών, δεν προέβλεπε στο από 20-2-2003 Π.Δ. και δεν συνοδεύεται από καμία μελέτη σκοπιμότητας.
Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ εκφράζει την κάθετη αντίρρησή του για τα όσα σχεδιάζονται για τον Υμηττό και την ανησυχία του σχετικά με την τύχη των αρχαιοτήτων και ζητεί:
- την άμεση προώθηση της διαδικασίας για την θεσμοθέτηση των Ζωνών Α αδόμητων, απολύτου προστασίας των αρχαιολογικών χώρων του Υμηττού, η οποία εκκρεμεί στην Κεντρική Υπηρεσία και την ενσωμάτωσή τους στο νέο Π.Δ. προστασίας του Υμηττού, χωρίς καμία παρέκκλιση ή εξαίρεση
- την θεσμοθέτηση ενός πλαισίου που θα περιλαμβάνει συνολικά την προστασία του Υμηττού ως ιστορικού και αρχαιολογικού χώρου και φυσικού τοπίου, θέτοντας τέρμα στην αλλοίωση του περιβάλλοντος, την αυθαίρετη δόμηση, εγκατάσταση κεραιών κ.λπ., αλλά και στον σχεδιασμό που θέλει να μεταβάλει τον χαρακτήρα του, άμεσα με την κατασκευή έργων και έμμεσα με τις αλλαγές που θα επιφέρουν τα έργα αυτά στις χρήσεις γης, πάντοτε εις βάρος του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος
- την ακύρωση της Κ.Υ.Α για την κατασκευή του αυτοκινητοδρόμου και την επανεξέτασή της, ώστε αυτή να επιφέρει την ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση, καθώς και την κατάργηση του τμήματος Κορωπίου – Αγίας Μαρίνας.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
